مباحثات

رسانه فکری تحلیلی حوزه و روحانیت

سید‌محمد اکبریان

استادیار پژوهشی و عضو هیأت علمی پژوهشکده‌ی فلسفه و کلام پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.

تحصیلات

حوزوی: اخذ مدرک پایان سطح ۳ و شرکت در درس خارج فقه و اصول بیش از ۵ سال

دانشگاهی: کارشناسی دانشگاه تهران؛ کارشناسی ارشد فلسفه اسلامی دانشگاه تربیت مدرس و دکتری مدرسی معارف اسلامی دانشگاه قم.

آثار و تألیفات

الف. کتاب‌ها:

عرفان شیعی، بررسی آراء عرفانی سید‌حیدر آملی؛

پرسش‌ها و پاسخ‌های برگزیده، ویژه رمضان، مرکز پاسخ به سؤالات (گروهی)؛

پرسش‌ها و پاسخ‌های برگزیده، ویژه محرم، مرکز پاسخ به سؤالات (گروهی)؛

معجم بحار‌الانوار، (اصطلاح‌نامه گروهی)؛

پرسمان محرم، معاونت فرهنگی تبلیغ، (گروهی).

ب. مقالات:

«بررسی تحلیلی مبانی و نتایج دیدگاه رابطه‌ی ضروری معرفت و عمل اخلاقی»، فصل‌نامه علمی پژوهشی نقد و نظر، ش۶۲، ۱۳۹۰ش.

«نظریه‌ی ایمان در رفع شکاف معرفت و عمل اخلاقی»، مجله علمی و پژوهشی پژوهش‌نامه اخلاق، ش۱۷، ۱۳۹۱ش.

«نظریه‌ی یقین در حل شکاف معرفت و عمل اخلاقی»، مجله علمی و پژوهشی پژوهش‌های اخلاقی، دانشگاه قم، ش۹ ـ ۱۰، ۱۳۹۱ش.

«مقدّرات شب قدر و اختیار انسان»، ره‌توشه راهیان نور، ویژه رمضان سال ۱۳۹۲ش.

«خلافت الهی انسان و مسأله نفس»، مجموعه مقالات نفس و بدن، ش۷، ۱۳۹۲ش.

«نقش اعتکاف در توسعه معنویت، خلوت انس (اعتکاف از دیدگاه اسلام)»، معاونت فرهنگی تبلیغی، ۱۳۹۴ش.

نقد نظریه‌ی عقلانیت و معنویت

نظریه معنویت و عقلانیت از طرف آقای ملکیان تلاش دارد که میان معنویت و عقلانیت به‌عنوان دو عامل مهم و اصلی در تعیین و جهت‌دهی اندیشه، عمل و گفتار انسان‌ها پیوند دهد. این نظریه بر آن است که زندگی آرمانی و اصیل انسان در جهان معاصر تنها در پیوند میان معنویت و عقلانیت میسر است و راهی جز این وجود ندارد و با هدف کاهش رنج بشری که مهم‌ترین مسأله انسان‌ها دانسته‌شده طرح‌ریزی شده است. این نظریه مدعی است نقش سنتی دین در گذشته که ایجاد آرامش، امید و کاهش رنج بشری بوده، تنها از طریق معنویت می‌تواند برآورده شود و دین در جهان معاصر دیگر نمی‌تواند نقش تاریخی خود را ایفا کند؛ بنابراین معنویت تنها راه برآوردن نیاز اصلی و ضروری انسان عصر جدید است. همچنین به‌دلیل این‌که معنویت مورد نظر باید با مدرنتیه نیز به عنوان جزء لاینفک زندگی انسان جدید سازگار باشد و عقلانیت نیز مؤلّفه اصلی مدرنتیه است، پس راهی نیست جز این‌که با عقلانیت سازگار باشد تا بتواند نیاز مذکور را برآورده سازد؛ نظریه پیوند عقلانیت و معنویت از همین جا شکل می‌گیرد.

11

این پروژه تفسیرهای خاصی از عقلانیت، معنویت، تدین، ایمان، زندگی اصیل و آرمانی و برخی مفاهیم مرتبط با آن‌ها ارائه داده و دارای پیش‌فرض‌های خاصی در این حوزه‌هاست. همچنین دارای مبانی و انگاره‌های خاصی در حوزه معرفت‌شناسی، خداشناسی، دین‌شناسی و به‌طور‌خاص در انسان‌شناسی است.

در پروژه حاضر، نظریه‌ی مورد بحث از چند جهت نقد و بررسی می‌شود:

اول: بررسی استنادی و روایی تعریف و تفسیر خاص آن از عقلانیت، معنویت و دین و مقایسه آن با رویکرد‌های دیگری که در تفسیر عقلانیت و معنویت وجود دارد.

دوم: بررسی ساختار و انسجام اجزای درونی نظریه و نقد انسجام درونی آن.

سوم: نقد و بررسی پیش‌فرض‌ها و مبانی آن.

چهارم: نقد و بررسی لوازم و نتایج نظریه.

پنجم: بررسی رابطه نظریه معنویت و عقلانیت با دین و آموزه‌های آن و نقد برون‌دینی و درون‌دینی ارتباط نظریه با دین.

رده‌های مرتبط

دیدگاه‌ها

  1. حسین 

    با سلام!
    در واقع اگر ما بخواهیم از فضای کتاب خانه ای دور شویم و اندکی وارد جامعه بشویم درمیابیم که امروزه تنها راه اخت دادن جوانان با معنویت عقلانیت است.
    به طوری که اگر یک قضیه دینی را مطرح کنیم در کلاس درس و در ذهن جوانان سوال منطقی و عقلانی ایجاد شود ر شما نتوانید عطش جوانان را کاملا رفع کنید آهسته آهسته از معنویت دور خواهند شد.
    به همین سبب است خطر بحران هویتی در کمین جوانان است.

پاسخ دهید