مباحثات

رسانه فکری تحلیلی حوزه و روحانیت

در روزهای اخیر و با اعلام ردیف بودجه سال ۱۳۹۷ و اعلان مبلغ بودجه دستگاه‌های دولتی، مشخص شد که مبالغی نیز به‌عنوان بودجه دولتی به حوزه‌های علمیه و مراکز تخصصی تحت الامر آن اختصاص یافته است.  با اعلام این خبر موجی از اظهار نظرها در این خصوص فضای رسانه‌ای کشور ـ که عموماً مربوط به فضای مجازی بود تا رسانه‌های مکتوب ـ را بر گرفته و نظرات متنوع و بعضاً کاملاً متناقضی از سوی موافقان و مخالفان این امر ارائه شد؛ که همه‌ی این اظهارنظرها به نوبه خود در خور توجه و بذل نظر حوزویان عزیز هستند.

علمای بزرگ حوزه همواره بر طبل استقلال مالی حوزه‌های علمیه از دولت‌ها و حاکمیت‌ها کوبیده و آن را سبب «مفتوح اللسان» بودن این مراکز علمی و دینی در مناسبات مختلف و در نقد حاکمیت‌ها قلمداد می‌کردند. اما نقطه قوت مباحث علمای سلف، اتکا به وجود موقوفات فراوان برای مدیریت مالی حوزه‌های علمیه بود؛ نمونه بارز آن همان داستان معروفی است که سفیر انگلیس برای جلب نظر مرحوم شیخ انصاری در نجف خدمت ایشان شرفیاب شده و مبلغ بسیار بالایی از سوی انگلیس برای کمک به شیعیان عراق به ایشان پیشنهاد می‌کند. آن عالم بزرگوار با نگاه نافذ سیاسی و آگاهی از توطئه آن‌ها می‌فرماید: عین همین مبلغ را نیز بنده به شما می‌دهم که بگذارید روی همین پول و عراق را آباد کنید و… .

بر کسی پوشیده نیست که حوزه‌های علمیه امروز داعیه‌دار انقلابی جهانی هستند که لازمه آن نگاه تسلط‌گرایانه بر تمام حکومت‌ها است و چه کسی است که نداند هیچ‌گاه «تسلط» با «نیاز» یک جا قابل جمع نبوده و به قول طلاب «النقیضان لا یجتمعان». هر چند بنا به گفته مسئولان امر کل بودجه‌ای که به حوزه علمیه اختصاص یافته نهایتاً نیم درصد کل بودجه کشور است؛ یعنی مبلغی بسیار ناچیز.

با تمامی این توضیحات باید پرسید چاره امر چیست؟ حوزه‌های علمیه چگونه و از چه راهی باید استقلال مالی خود را حفظ نمایند؟ برای پاسخ به این پرسش باید نیم‌نگاهی به مدیریت حوزه‌های علمیه در دوران نه‌چندان قدیم داشته باشیم؛ دورانی که حوزه‌ها از طریق موقوفات اداره می‌شدند. حوزه‌های علمیه امروز نیز باید به این سمت حرکت کنند و با استفاده از موقوفات، خود را از زیر بار این گزافه‌گویی‌ها برهانند. هر چند امروز اکثریت موقوفات حوزه‌های علمیه از سوی برخی‌ها تصاحب شده و دیگر در اختیار حوزه‌ها نیست؛ که در این مورد علما باید اعتراض کنند و وارد عمل شوند تا با احیای مجدد موقوفات، ادامه‌ی مسیر توأم با عزت برای حوزه‌های علمیه مهیا گردد.

(عکس از خبرگزاری شبستان)

رده‌های مرتبط

دیدگاه‌ها

  1. ناشناس 

    مطابق جدولی که صادق زیبا کلام منتشر کرد بودجه نهادهای حوزوی و مذهبی بیش از هشت هزار و صد میلیارد تومان است یعنی بیش از ۸۱۰۰ میلیارد تومان ، در حالیکه مطابق گفته حجت الاسلام محمدی رئیس فعلی سازمان اوقاف کل درآمد سال گذشته اوقاف حدود هشتاد و خرده ای میلیارد تومان بود از آن حدود نه میلیارد تومان آن به حوزه علمیه پرداخت شد و بقیه به مصارف دیگر رسیده است یعنی از نظر اوقاف کل مبلغی که سالانه از محل وقف به حوزه علمیه می رسد حدود نه میلیارد تومان است و کل درآمد سالانه وقف در کل کشور حدود هشتاد میلیارد تومان است، در حالیکه بودجه سالانه مراکز حوزوی و مذهبی کشور بیش از هشت هزار و صد میلیارد تومان یعنی حدود نود برابر کل درآمد اوقاف در یکسال است.

    1. آدم عادی 

      اگر ارقامی که شما ذکر کردید درست باشند میشود نهصد برابر نه که نود برابر.
      ۸۱۰۰/۹=۹۰۰
      یعنی اخراجات کنونی تقریبا یکدهم درصد موقوفات است. ۸۱۰۰ میلیارد تومان تقریبا یک ونیم میلیارد یورو میشه که واقعا در اقتصاد مدرن پول زیادی هم نیست ولی در ایران که اقتصاد تک محصولی نفتی با مبانی حدیثی اداره میشود پول هنگفتی است. ارزش شرکت اپل ۶۰۰ میلیارد یورو هست و درآمد خالصش ۳۷ میلیارد یورو در سال. یعنی تقریبا ۶ درصد در سال سود میده. اگر این به اصطلاح موقوفات به اندازه شرکت اپل در سرمایه گذاری موفق بودند و سود میکردند باید حداقل ۲۵ میلیارد یورو سرمایه اولیه میداشتند تا در سال یک و نیم میلیارد یورو اخراجات حوزوی و مذهبی را میدادند. در ایران که سود واقعی (نه ترفند هرمی و رانت بازی و مال مردم خوری و تراکم فروشی و انحصارطلبی که پدر مردم را دربیاره) بسیار از این هم کمتره چون بهره وری اقتصادی به علت ضعف علوم طبیعی و تکنولوژی پایین است پس باید سرمایه اولیه بیشتری وجود داشته باشد تا که سالی یک و نیم میلیارد یورو به طور مستمر سود تولید کند. شاید ۵۰ یا حتی ۷۰ میلیارد یورو نیاز باشد. البته ما اینجا از سود واقعی و حلال داریم صحبت میکنیم یعنی موقوفاتی که در یک شرکت مهندسی یا داروسازی که تولیدات واقعی دارند و با زحمت تولید سود میکنند. پس باید اول هفتاد میلیارد یورو از یکجایی پیدا کرد و اسمش را موقوفات گذاشت و آنرا به دست مدیران صالحی برای سرمایه گذاری حلال سپرد تا که حیف و میل نشود و تولید سود کند. سوال: این هفتاد میلیارد یورو یعنی تقریبا سیصد و نود هزار میلیارد تومان سرمایه اولیه حلال از کجا باید بیاید؟ کدام بخش تولیدی در این چهل سال سالم مانده است که بتوان این پول را در آن سرمایه گذاری کرد که تولید سود حلال کند و حیف نشود؟ آیا چهار مدیر و معاون سالم در کشور وجود دارند که بتوان به آنها اعتماد کرد که با این پول تصمیمات درست بگیرند بی آنکه وسوسه شوند؟ و…

  2. ناشناس 

    بله ارقام درست هستند منظورم این بود که اوقاف می گوید از هشتاد میلیارد درآمد سالانه اوقاف مطابق نیت واقفان فقط نه میلیارد تومان سهم حوزه های علمیه است و من گفتم حتی اگر کل درآمد سالانه هشتاد میلیارد تومانی سالانه اوقاف به حوزه های علمیه اختصاص می یافت باز هم مطابق جدول منتشر شده توسط دکتر صادق زیبا کلام هزینه های نهادهای حوزوی و مذهبی کشور نود برابر بیشتر بود چون این هزینه هشت هزار و صدمیلیارد تومان است ، نکته جالب اینجاست که حتی موقوفاتی که بنابر سند مکتوب نیت واقفان آنها به حرم امام حسین علیه السلام اختصاص یافته است بنابر ادعای متولیان حرم امام حسین (ع) به آنها در کشور عراق پرداخت نمی شود زیرا سازمان اوقاف با اینکار یعنی خروج پول به کشور عراق و پرداخت به حرم امام حسین مخالفت کرده است البته بنابر ادعای متولیان حرم امام حسین علیه السلام نکته دوم اینکه سند موقوفات از نظر سازمان اوقاف محرمانه است یعنی درست است که سالانه نه میلیارد تومان به حوزه های علمیه پرداخت می گردد ولی اینکه این مبلغ توسط چه کسانی وقف شده و سند موقوفه چی نوشته شده و توسط کدام خیر و در چه سالی وقف شده محرمانه است و درخواست آیت الله شبیری زنجانی که سازمان اوقاف اسناد موقوفه را مخفی و محرمانه نگه ندارد توسط این سازمان رد شده است و شما حق ندارید بدانید که چه تعداد موقوفه داریم و اسناد وقف آنها چی نوشته است و در چه سالی وقف شده اند و این موقوفات کجا هستند و شامل چه چیزی هستند تمام اینها محرمانه است و درخواست صریح آیت الله شبیری زنجانی که این مطالب را علنی و آشکار کنید توسط سازمان اوقاف رد شده است

    1. آدم عادی 

      با تشکر از توضیحات بیشتر شما باید گفت که هر چه بیشتر میکاویم بیشتر به عمق فاجعه پی میبریم. البته این را هم باید متذکر شد که مردم عادی که به قدرت وابسته نیستند دیگر چندان ثروتی هم ندارند که بخواهند وقف های آنچنانی کنند. حالا اگر همین چند پیرزن و مرد که خانه کلنگی شان و عتیقه جاتی را وقف میکنند موقوفاتشان محرمانه هم بماند تا نشود فهمید چه بلایی سرشان میاید واقعا فرقی نمیکند. چون نسل تاجرانی مثل حاجی برخوردارها که بدون رانت و مال مردم خوری با اشتغالزایی تولید اقتصادی میکردنند را که برای همیشه خشکاندند. این چنین کسانی باید بودند که وقف و خیرات میکردند که دیگر نیستند و نخواهند هم بود. تنها راهی که میماند اینست که دولت بودجه حوزه را بدهد چون نمی شود چنین نهاد مهمی را به حال خودش رها کرد. در کشورهایی که نهادهای اسلام به حال خود رها شدند باعث شد که عوامل بیگانه از طریق کمکهای مالی به داخل این نهادها نفوذ کرده و فاجعه ایجاد کنند. نمونه هایش را میشود از افغانستان و پاکستان گرفته تا فرانسه و بلژیک در رابطه با گسترش وهابی گری دید که باعث شد بسیاری از اهل سنت به نابودی دنیوی و اخروی کشانده شوند. به همین علت است که در کشورهایی مثل آلمان سوئد اتریش و سوئیس کلیسای کاتولیک با مالیات مردم اداره میشود. در ایران هم اشکال ندارد چنین باشد به شرط اینکه این نهادهای مذهبی مزاحم مردم نشوند و جلوی پیشرفت ملت هزار جور موانع با خرافات ایجاد نکنند.

پاسخ دهید