مباحثات

رسانه فکری تحلیلی حوزه و روحانیت

آیت‌ﷲ خامنه‌ای پیروز شدن در امتحانات سخت الهی را به مثابه عید می‌دانند و عید قربان را نشانگر این رویکرد و واقعه قلمداد می‌کنند. مواضع آیت‌ﷲ خامنه‌ای جامع میان رویکرد عبادی و سیاسی است. این نحوه نگرش ایشان در مسئله عید قربان نیز نمود یافته است.

عید سعید قربان از اعیاد بزرگ اسلامی است. رهبری انقلاب به این روز نگاه ویژه‌ای داشته‌اند. چهل روز پس از درگذشت امام خمینی بود که آیت‌ﷲ خامنه‌ای در جمع مردم حاضر شدند و این‌گونه بیان کردند: «… لازم می‌دانم عید سعید قربان را به همه شما برادران و خواهران عزیز نمازگزار و ملت ایران و مسلمانان جهان تبریک عرض کنم. تقدیر الهی این بود که پایان چهل روز عزاداری ملت ایران، روز عید قربان باشد. این هم نگاه روشنی به آینده است.» (بیانات سال ۱۳۶۸)

آیت‌ﷲ خامنه‌ای عید قربان را فتح‌بابی برای تلاش دوباره و مضاعف در راه پیشبرد انقلاب دانستند و این‌گونه ادامه دادند: «… یاد امام هرگز از دل و جان ما رخت بر نخواهد بست. امام عزیز، مگر ممکن است ما تو را فراموش کنیم؟ یقیناً این غم بزرگ همچنان تا سال‌ها متمادی ما را همراهی خواهد کرد. امام عزیز، ما از امروز که عید قربان است، باز هم به خاطر تو زندگی و تلاش را شروع می‌کنیم چون تو این را می‌خواستی و می‌پسندیدی و می‌طلبیدی».

آیت‌ﷲ خامنه‌ای از روز عید قربان، دو تفسیر ارائه داده‌اند. رویکرد ایشان به این روز هم از جنبه عبادی بوده است و از لحاظ سیاسی. نظر ایشان نسبت به عید، اساساً شامل این دو نحوه نگرش است. ایشان در دیدار با کارگزاران نظام که در سال ۱۳۷۵ انجام دادند به این مهم اشاره کردند: «…محورها و جهت‌گیری‌های عید اسلامی همین است. لذا شما می‌بینید در روز عید فطر و قربان، نماز آن هم به جماعت تشریع شده است. نماز جماعت، مظهر همان دو جهت است؛ هم توجه به معنویت، توجه به خدا و ذکر و خشوع و هم وحدت، تجمع و بر گِرد یک محور مشترک فراهم آمدن. به نظر من، هر دو موضوع، امروز برای ملت ما و برای امت اسلامی، مسئله روز است. البته ما در مورد ملت خودمان، خیلی امیدوارانه می‌توانیم به همه چیز نگاه کنیم. چون قرائن، شواهد و پیشامدها، همه امیدبخش است». (بیانات سال ۱۳۷۵)

رویکرد عبادت‌محورِ ایشان در بحث از روز عید قربان، تأکید بر تزکیه و طهارت در این روز است. در خطبه‌های نماز جمعه که در سال ۱۳۷۵ ایراد کردند بر این مهم تأکید ورزیدند. «… آن طور که از مجموع آنچه مربوط به عید فطر و عید قربان است، استفاده می‌شود، این روز شریف، روز طهارت و تزکیه و پاکی و پاکیزگی است. در یکی از این دو سوره‌‌ای که در نماز عید خوانده می‌شود می‌فرماید: «قَد اَفلَحَ مَن تَزکّی» یعنی آن کسی که خود را پاکیزه کند و دامان و روح و دل خود را از آلودگی‌ها نجات دهد، از فلاح برخوردار است. فلاح یعنی موفقیت در میدان زندگی و رسیدن به هدف آفرینش، در سوره رکعت دوم می‌فرماید: «قَد اَفلَح من زکّیها» عیناً همان مضمون است. یعنی کسی که بتواند جان خود را تزکیه و پاک‌سازی کند، به فلاح و رستگاری دست یافته است. در هر دو سوره، صحبت از تزکیه و طهارت و پاکیزگی است.» (خطبه‌های عید فطر سال ۱۳۷۵)

ایشان بر مسئله طهارت و پاکیزگی نفس در روز عید قربان تأکید می‌کنند. اما عید قربان در نظر رهبری، دارای ویژگی دیگری نیز می‌باشد و آن جنبه سیاسی این روز است. به باور ایشان روز عید قربان می‌تواند مبدأی برای وحدت اسلامی باشد. آیت‌ﷲ خامنه‌ای در سخنرانی خود در سال ۱۳۸۳ بر این مهم تأکید ورزیدند و فرمودند: «… دعا کنیم و از خدای تعالی بخواهیم که دل‌های ما و دل‌های امت اسلامی را به هم نزدیک کند، توطئه دشمنان را در بدبین کردن ما به همدیگر و سوء ظن به یکدیگر به فضل و کرم خودش برطرف کند، ما را به هوش بیاورد. اگر در این راه قدم برداریم، دنیای اسلام قدرت خویش را باز خواهد یافت. ما امکانات زیادی داریم. همین عید فطر یکی از امکانات ماست. حج یکی از امکانات ماست و عید قربان یکی از امکانات ماست، این اجتماعات عظیم، این آیات قرآن که تلاوت می‌شود، بر ما در همهٔ آفاق اسلامی، امکانات ماست، از این‌ها بایستی استفاده کنیم». (بیانات سال ۱۳۸۳) ایشان روز عید قربان را یکی از امکاناتی می‌دانند که به واسطهٔ آن می‌توان به وحدت اسلامی دست یافت.

نگاه و رویکرد سیاسی آیت‌ﷲ خامنه‌ای به عید قربان تا بدانجاست که اذعان می‌کنند روز پیروزی انقلاب اسلامی می‌تواند هم‌عرض با روز عید قربان باشد. تحلیل ایشان به این صورت است که پس از هر گونه سختی و مجاهدت است که روز عید فرا می‌رسد. پس از مشقت و سختی که ابراهیم کشید، روز عید قربان به او ارزانی شد. بیست و دوم بهمن‌ماه هم پس از مشقّات ملت ایران به آن‌ها ارزانی شد. ایشان این‌گونه می‌فرمایند: «… بیست و دوم بهمن، عید حقیقی برای ملت ماست. بیست و دوم بهمن، برای ملت ما در حکم عید فطری است که ملت در آن، از یک دوران روزهٔ سخت خارج شد. دورانی که محرومیت از تغذیهٔ معنوی و مادی را بر ملت ما تحمیل کرده بودند. بیست و دوم بهمن در حکم عید قربان است، زیرا در آن روز و به آن مناسبت بود که ملت ما اسماعیل‌های خودش را قربانی کرد.» (بیانات سال ۱۳۶۸)

موضع دیگری که آیت‌ﷲ خامنه‌ای در قبال این روز دارند، پیوند این روز با مسئلهٔ ولایت و امامت است. در سخنرانی سال ۱۳۸۸ بود که ایشان به این پیوند اشاره کردند. «… خاطرهٔ دیگری، خاطرهٔ روز عرفه و روز عید قربان است، که از روز عید قربان تا روز عید غدیر، در واقع یک مقطعی است متصل و مرتبط با مسئلهٔ امامت، خدای متعال در قرآن یاد می‌فرماید: «… و اذا ابتلی ابراهیم ربه بکلمات فاتمهّن قال اِنیّ جاعلُک للنّاس اماما (بقره ۱۲۴) ابراهیم از طرف پروردگار منصوب شد به امامت، چرا؟ چون از عهدهٔ امتحان‌های دشوار برآمد. این را می‌شود مبدأ روز عید قربان به حساب آورد، تا روز عید غدیر که روز امامت امیر المومنین است. این همه به دنبال امتحان‌های سخت بود.» (بیانات سال ۱۳۸۸)

آیت‌ﷲ خامنه‌ای پیروز شدن در امتحانات سخت الهی را به مثابه عید می‌دانند و عید قربان را نشانگر این رویکرد و واقعه قلمداد می‌کنند. مواضع آیت‌ﷲ خامنه‌ای جامع میان رویکرد عبادی و سیاسی است. این نحوه نگرش ایشان در مسئله عید قربان نیز نمود یافته است.

رده‌های مرتبط

دیدگاه‌ها

  1. سید 

    این متن می توانست بسیار بیشتر از این باشد. اما دارای نکته های بکر و تازه ای بود. سپاس

پاسخ دهید