مباحثات

رسانه فکری تحلیلی حوزه و روحانیت

مطلب زیر یادداشتی است از حجت‌الاسلام و المسلمین الهی‌نژاد عضو هیئت علمی پژوهشکده مهدویت و آینده پژوهی در باب ارتباط حج و قبولی اعمال با ولایت امام معصوم(ع).

بی شک، کعبه و حرمتش، زمزم و شرافتش، صفا و مروه و  صفایش، قربانگاه و تقوای قربانی اش، رمی جمرات و طرد شیطانش، عرفات و نیایش خالصانه اش، و سرزمین حرم با تمام برکاتش، در پرتو ولایت و امامتِ رسول خدا و اهل بیت است. اگر کعبه به همه این شرافت ها مزیّن است، روح عمل و مناسکش ولایت و امامت و شناخت امام و خضوع در برابر امام است.

چنانکه امام صادق(ع) در این زمینه می‌فرماید:

إِذَا حَجَّ أَحَدُکُمْ فَلْیَخْتِمْ حَجَّهُ بِزِیَارَتِنَا لِأَنَّ ذَلِکَ مِنْ تَمَامِ الْحَج‏[۱]‎

هر گاه از شما کسى بحجّ میرود و مناسک خود را بجاى مى‏آورد به مدینه آید، و ما اهل بیت را زیارت کند، زیرا این کار از تمامیّت حجّ است؛ یعنى جزء آخر حجّ و مناسک آن است.

امام باقر(ع) می‌فرماید: تَمَامُ الْحَجِّ لِقَاءُ الْإِمَام‏‏[۲]‎  ،تمام بودن حجّ بزیارت امام است‏.

ذریح محاربی می گوید:

قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ(ع) إِنَّ اللَّهَ أَمَرَنِی فِی کِتَابِهِ بِأَمْرٍ فَأُحِبُّ أَنْ أَعْمَلَهُ قَالَ وَ مَا ذَاکَ قُلْتُ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ« ثُمَّ لْیَقْضُوا تَفَثَهُمْ وَ لْیُوفُوا نُذُورَهُمْ»‏ قَالَ لْیَقْضُوا تَفَثَهُمْ لِقَاءُ الْإِمَامِ وَ لْیُوفُوا نُذُورَهُمْ تِلْکَ الْمَنَاسِکُ قَالَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ سِنَانٍ فَأَتَیْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ« ثُمَّ لْیَقْضُوا تَفَثَهُمْ وَ لْیُوفُوا نُذُورَهُمْ‏» قَالَ أَخْذُ الشَّارِبِ وَ قَصُّ الْأَظْفَارِ وَ مَا أَشْبَهَ ذَلِکَ قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنَّ ذَرِیحَ الْمُحَارِبِیِّ حَدَّثَنِی عَنْکَ بِأَنَّکَ قُلْتَ لَهُ- لْیَقْضُوا تَفَثَهُمْ لِقَاءُ الْإِمَامِ- وَ لْیُوفُوا نُذُورَهُمْ تِلْکَ الْمَنَاسِکُ فَقَالَ صَدَقَ ذَرِیحٌ وَ صَدَقْتَ إِنَّ لِلْقُرْآنِ ظَاهِراً وَ بَاطِناً وَ مَنْ یَحْتَمِلُ مَا یَحْتَمِلُ ذَرِیح‏[۳]‎

به امام صادق(ع) عرض کردم خداوند در قرآن دستورى داده مایلم معنى آن را بفهمم. فرمود: چه دستور. عرض کرد این آیه: ثُمَّ لْیَقْضُوا تَفَثَهُمْ وَ لْیُوفُوا نُذُورَهُمْ  فرمود: لْیَقْضُوا تَفَثَهُمْ بمعنى دیدار امام است و لْیُوفُوا نُذُورَهُمْ انجام دادن همین مناسک و دستورات حج است.

عبد اللَّه بن سنان گفت: خدمت امام صادق(ع) رسیدم عرض کردم: آقا فدایت شوم معنى این آیه چیست: ثُمَّ لْیَقْضُوا تَفَثَهُمْ وَ لْیُوفُوا نُذُورَهُمْ فرمود: منظور گرفتن موهاى شارب و چیدن ناخن و کارهاى شبیه آن. عرضکردم: فدایت شوم ذریح محاربى مرا حدیث نمود که شما فرموده‏اید: لْیَقْضُوا تَفَثَهُمْ دیدار امام است. وَ لْیُوفُوا نُذُورَهُمْ این مناسک.

فرمود ذریح راست گفته تو نیز راست میگوئى قرآن داراى ظاهر و باطنى است کیست که مانند ذریح قدرت تحمل (تفسیر و باطن قرآن) را داشته باشد.

اصلا وجود امام به حج معنا و مفهوم می بخشد و اصلا شهر مکه به عنوان ام قرای اسلامی با وجود حجت خدا شرافت پیدا می کند. چنانکه خداوند متعال به مکّه ای سوگند یاد می کند که پیغمبر در آن باشد. مکّه ای که پیامبر در آن نباشد، جز سنگ و گِل نیست، « لا أُقْسِمُ بِهذَا الْبَلَد وَ أَنْتَ حِلٌّ بِهذَا الْبَلَد»‏[۴]‎  سوگند به این شهر، و حال آنکه تو در این شهر جاى دارى‏

آری اگر خداوند به مکه سوگند یاد می کند، به پاس احترام معصوم است. اگر کعبه و مسجدالحرام را به عظمت ستود و فرمود: وَ مَنْ یُرِدْ فیهِ بِإِلْحادٍ بِظُلْمٍ نُذِقْهُ مِنْ عَذابٍ أَلیمٍ‏[۵]‎  هر کس نسبت به کعبه و حرم اراده و قصد سوء و الحاد کند ما او را به عذاب دردناک گرفتار می کنی»

و اگر می فرماید: « أ‌‌ َ‌لَمْ تَرَ کَیْفَ فَعَلَ رَبُّکَ بِأَصْحابِ الْفیل أَ لَمْ یَجْعَلْ کَیْدَهُمْ فی‏ تَضْلیل‏ وَ أَرْسَلَ عَلَیْهِمْ طَیْراً أَبابیل‏ تَرْمیهِمْ بِحِجارَةٍ مِنْ سِجِّیل‏ فَجَعَلَهُمْ کَعَصْفٍ مَأْکُول‏[۶]‎  مگر ندیدى پروردگارت با پیلداران چه کرد؟ آیا نیرنگشان را بر باد نداد؟ و بر سر آنها، دسته دسته پرندگانى «ابابیل» فرستاد [که‏] بر آنان سنگهایى از گِلِ [سخت‏] مى‏افکندند و [سرانجام، خدا] آنان را مانند کاه جویده شده گردانید

اگر ابرهه با همه فیل هایش، به وسیله طیر ابابیل ذلیل می شود و فرار می کند، این همان خشم خدا است   اما افرادی چون ابن زبیر که حسین بن علی و علی بن الحسین ( علیهماالسلام) را تنها گذاشت و به یاری شان نشتافت اگر به درون کعبه هم پناه ببرد، کعبه با همه قداستی که دارد دیگر حرمِ امن خدا نیست و با منجنیق حَجّاج بن یوسف ویران می شود.

آری، حرمتِ کعبه به احترام امامتِ امام است. جان کعبه ولایت است. روح کعبه امامت است. اگر کسی امام را نشناخت مصداق «من مات ولم یعرف امام زمانه مات میتةً جاهلیة» خواهد بود و او اگر حتّی به درون کعبه پناه ببرد از امن اله برخوردار نیست.

چنانکه امام صادق(ع) در رابطه با آیه شریفه «وَ مَنْ دَخَلَهُ کانَ آمِناً» می فرماید:

َنْ أَمَّ هَذَا الْبَیْتَ وَ هُوَ یَعْلَمُ أَنَّهُ الْبَیْتُ الَّذِی أَمَرَ اللَّهُ بِهِ وَ عَرَفَنَا أَهْلَ الْبَیْتِ حَقَّ مَعْرِفَتِنَا کَانَ آمِناً فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَة‏[۷]‎

که آن همان خانه‏اى است که خدا به زیارت آن فرمان داده، و ما اهل بیت را چنان که شایسته شناخت است بشناسد، در دنیا و آخرت ایمن خواهد بود.

منبع: ایسکا، (پایگاه اطلاع رسانی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی)

پانوشت‌ها

  1. صدوق، محمد، عیون‌اخبار الرضا‌(ع)، ج۲، ص۲۶۲ [⤤]
  2. صدوق، محمد، عیون‌اخبار الرضا‌(ع)، ج۲، ص۲۶۲ [⤤]
  3. کلینی، محمد، کافی، ج۴، ص۵۴۹ [⤤]
  4. بلد، آیه۹،۱۰ [⤤]
  5. حج، آیه۲۵ [⤤]
  6. فیل آیه ۱،۲،۳،۴،۵ [⤤]
  7. صدوق ، محمد، من لا یحضره الفقیه، ج۳، ص۳۱ [⤤]

رده‌های مرتبط