مباحثات

رسانه فکری تحلیلی حوزه و روحانیت

هنوز یک هفته از بمب‌گذاری انتحاری در مسجد شیعیان کویت نمی‌گذرد که خبر رسید آیت‌ﷲ محمد باقر مُهری جان به جان آفرین تسلیم کرد. مُهری اگرچه در میان نمازگزاران این مسجد حضور نداشت، اما آلام این واقعه را نیز طاقت نیاورد. گفته می‌شود که مُهری بر اثر فشار خون و سکته قلبی به نحو ناگهانی در خانه خود درگذشته است.

محمد باقر مهری نماینده مراجع شیعه در کویت بود. وی فرزند آیت‌ﷲ‌العظمی سید عباس مهری (کلانتر) از علما و مجتهدین مطرح حوزه علمیه نجف بود. محمدباقر در حوزه نجف و قم را تلمذ کرده بود؛ وی از محضر آیت‌ﷲ‌ خویی و صدرا بادکوبه‌ای بهره برد و از نزدیکان محمدباقر صدر شد. مهری با حضور در کویت، به تلطیف روابط میان شیعیان و اهل سنت می‌اندیشید و از طرفداران همزیستی مسالمت آمیز و تقریب مذاهب اسلامی بود. چندی پیش وی نامه‌ای به سران کشور کویت نوشت و از آنها خواست تا روز عاشورا را تعطیل اعلام کنند. مُهری در آن نامه از مواهب مراسم حسینی سخن گفته و اهل سنت را نیز به شرکت در این مراسم ترغیب کرده بود. وی که تألیف دو  کتاب «عاشورا یوم الاسلام العظیم» و «رساله الدم» را درباره واقعه عاشورا در کارنامه اش دارد، در آن نامه از شیعیان نیز خواسته بود تا حرمت همسایگان را نگه دارند و از ایجاد مزاحمت و بستن خیابانها به بهانه برگزاری مراسم خودداری ورزند.

مهری در مواجهه با علمای اهل سنت نیز مستمسک دینی و تحقیقات علمی را شیوه رفتاری خود قرار داده بود. زمانی که عبدالعزیز آل شیخ (مفتی وهابیان عربستان سعودی) ادعا کرد که جشن میلاد حضرت رسول اکرم(ص) هیچ اصالتی ندارد و در سنت خلفای راشدین و ائمه مهدیین شناخته شده نیست و از این طریق به برهم زدن چنین مجالسی حکم کرده بود، مرحوم مهری با اشاره به کتب «تاریخ الخمیس» و  «المواهب اللدنیه» از برگزاری جشن‌های میلاد حضرت رسول اکرم(ص) در قرنهای گذشته خبر داده بود. وی همچنین با استناد به کتاب صحیح مسلم گفته بود: «در این کتاب آمده است که از حضرت رسول اکرم(ص) درباره علت استحباب روزه دوشنبه پرسیده شد و حضرتش فرمود: این روزی است که من به دنیا آمدم و در آن به من قرآن نازل شد». مرحوم مُهری این سخن پیامبر(ص) را دلیلی می‌دانست بر اینکه شخصیت پیامبر می‌تواند مبنای رفتاری و حتی جشن و سرورهای دینی قرار گیرد. مهری می‌کوشید به این طریق و با ادله دینی به مواجهه با علمای سنی برود.

در ماجرای قتل شیخ حسن شحاته مرحوم مُهری فتواهای کینه توزانه علمای وهابی را عامل اینگونه اقدامات نابخردانه می‌دانست و در اعلامیه‌ای خواستار پس گرفتن فتواهای تکفیرآمیز و تحریم قتل انسانها و مثله کردن اجساد آنها شده بود. رویکرد مسالمت جویانه، شیوه رفتاری سید مهری بود و به همین دلیل  ریاست انجمن همزیستی میان اسلام و مسیحیت را نیز برعهده داشت.

مُهری که از دانش آموختگان مکتب شهید صدر بود، از سیاست هم غافل نماند. وی در وصف حرکت سیاسی امام خمینی(ره) گفته بود: «در حالی که قدرتهای استکباری تبلیغ می‌کردند که احکام سیاسی اسلام و قرآن در جهان معاصر قابل پیاده شدن نیست و از پاسخ‌گویی عاجز مانده است، نهضت امام راحل همه نظریه‌های غربی را باطل و نظامی پویا و زنده مبتنی بر مفاهیم والای اسلامی را بنیان نهاد». وی چندی پیش در دیدار با مسئولان جمهوری اسلامی ایران نیز از توافق اولیه هسته‌ا‌ی به عنوان عید بزرگ یاد کرده بود: «امسال دو عید بزرگ را جشن گرفتیم؛ اول عید سعید نوروز که عید طبیعت و آغاز فصل بهار بود و دومی هم امضای پیش‌نویس توافقنامه هسته‌ای ایران با ۶ کشور بزرگ جهان و ورود جمهوری اسلامی به باشگاه هسته‌ای جهان که موجب افتخار همه مسلمانان شده است» (به نقل از رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در کویت).

محمدباقر مهری با تأسی به امام خمینی(ره)  می‌گفت: «تفرقه‌افکنان مذاهب اسلامی، نه شیعه‌اند و نه سنی؛ بلکه مزدوران استعمارند». وی با همین سلوک بود که تفرقه ‌افکنی میان شیعه و سنی را روا نمی‌دانست. چندی پیش که خبری در خصوص تولید یک سریال تلوزیونی در کویت و چهره‌پردازی پیامبر(ص) و ائمه اطهار(ع) منتشر شد، محمد باقر مهری این عمل را محکوم کرد. پس از آن نیز استفتائی در این خصوص از حضرات مراجع صورت گرفت. آیت‌ﷲ صافی گلپایگانی گفت: «از کیفیت این سریال اطلاعی نداریم؛ اما آنچه حجت الاسلام مهری گفته‌اند مورد تأیید است». آیت‌ﷲ سبحانی اعلام کرد: «اکنون که حجتالاسلام و المسلمین جناب آقای محمد باقر مهری فیلم را مُضر و موهن تشخیص داده‌اند، باید کوشیده شود که از نمایش آن جلوگیری به عمل آید». آیت‌ﷲ نوری همدانی نیز چنین عنوان کردند: «همه مسلمانان از تکرار جریان امثال سلمان رشدی ها جلوگیری کنند و اقدام حضرت حجت الاسلام و المسلمین حاج سید محمد باقر مهری دامت برکاته مورد تأیید است».

محمد باقر مهری، اقدامات خود در کویت را به مراجع عظام گزارش می‌داد و مراجع نیز  بر اقدامات وی مهر تأیید می زدند. شاید این بار وقایع اخیر کویت چنان بر وی تلخ و سنگین بود که نمی‌توانست گزارشی از آن به قم مخابره کند. روحش شاد.

رده‌های مرتبط

پاسخ دهید