مباحثات

رسانه فکری تحلیلی حوزه و روحانیت

saheb-javaherمحمد حسن نجفی معروف به صاحب جواهر همان آیت‌ﷲ شیخ محمد حسن بن شیخ باقر بن شیخ عبد الرحیم بن آقامحمد بن ملا عبد الرحیم شریف اصفهانی متولد ۱۱۶۶ و رحلت نموده در ۱۲۲۸ هجری خورشیدی، از فقهای برجسته و بی‌بدیل شیعه و صاحب کتاب جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام است که نام و یاد او همراه و همردیف عنوان زیبا و جانانه این کتاب شریف و سترگ و شگرف است و شخصیت والاتبار او را بیشتر با عنوان «صاحب جواهر» می‌شناسند.

این عالم ربانی با شخصیتی متواضع و رئوف و پدرانه نسبت به شاگردان و ملازمانش چهره‌ای واقعی و حقیقت‌مدار از یک «روحانی» به نمایش گذاشت.

نسب ایشان از طرف پدر به خانواده‌ای مذهبی و ایرانی و از مادر به ابوالحسن فتونی از علمای حومة حله می‌رسد.

از ایشان هشت پسر و چند دختر باقی ماند و تنی چند از آنان برجستگانی در عرصه معرفت و ادب شدند و باقیات‌الصالحاتی برای آن عالم ربانی و از آن جمله باید اشاره کرد به شیخ محمد، معروف به «حُمیّد» بزرگ‌ترین و برجسته‌ترین فرزندان، که مدرس و امام جماعت بود و در زمان حیات پدر در سال ۱۲۱۳ هجری خورشیدی درگذشت. شیخ عبدالحسین، فقیه بزرگوار و مشهور به علامه شیخ حسین، ادیب و شاعری ماهر و فاضل، شیخ حسن، از علماء و فقهای برجسته و بزرگوار زمان و زمانة خویش بود.

آثار علمی صاحب جواهر

از جمله آثار و تألیفات ایشان می‌توان به الرسالة العملیة، رسالة فی الزکاة والخمس، نجاة العباد فی یوم المعاد رساله عملیه و فتواهای فقهی، هدایة الناسکین رساله‌ای درباره حج، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام و آثار الشیعه الامامیه اشاره نمود.

این واقعه گویا و جویای این نکته مهم، خطیر و سترگ و حیاتی است که مردان خدا از هر موقعیتی که شائبه آلودگی به مادیات و دوری و گریز از معنویات را داشته باشد گریزانند و هرگز خود را به دام شهوت قدرت و ثروت و مقام و مکنت فانی دنیای دنی نمی‌اندازند.

این  عالم ربانی و طبیب عرفانی از سال ۱۲۶۶ تا ۱۲۸۱ ه.ق، پانزده سال تمام رياست و زعامت ‏علمى حوزه علميه نجف را در اختيار داشت و از برترین و والاترین و نامدارترین و فراگیرترین زعما و مراجع شیعی در اقصی نقاط عالم بود و کتاب‌های تألیف شده به قلم مبارکش هنوز که هنوز است پس از قرن‌ها، جرعه‌های نوشین و زلال معرفت آتشین برای اهل عشق و یقین است.

از جمله باقیات‌الصالحات صاحب جواهر علاوه بر فعالیت‌های علمی و یادگارهای معرفتی‌اش می‌توان به اقدامات عمرانی ایشان برای عموم مردم اشاره کرد. آبيارى نجف اشرف‏ و حفر كانال معروف به نام‏«نهر صاحب جواهر» كه از فرات تا نجف به صورت بسيار وسيع و عميقى گشوده شد و با هزينه‏هاى بسيار راهی فراهم گشت تا مردم از بى‏آبى‏ نجات یابند، از کارهای ایشان بود. اجراى اين تصميم با همت جمعى از مردم نيكوكار و به هدایت و حمایت و پیشروی این عالم اهل عمل بود و ایشان در جواب افرادی که آن ولی الهی را از اقدام به چنين عمل بزرگ و پرهزينه‌ای نهی می‌کردند، گفته بود:

«اگر به اندازه ريگ‌هايى كه از اين نهر بيرون مى‏آيد، احتياج به صرف طلا و نقره ‏باشد، باز هم صرف خواهم كرد و دست از اين اقدام برنخواهم نداشت.»

و این نماد و نشانه‌ای است از عزم راسخ و ایمان جدی و جهاد حقیقی مردان الهی که در مسیر روشن و زلال فکر و عمل خویش از هیچ نمی‌ترسند و از کوه استوارترند.

اين نهر دو سال قبل از فوت صاحب جواهر به اتمام رسيد و نجف را سيراب نمود، ولى در اثر سهل‌انگارى مردم رو به خرابى نهاد و در اثر ضعف صنعت آن روز، ريگ‌ها و شن‌ها آن را پر ساخت، تا شاگرد بزرگوارش آية ﷲ ‏سيد اسد ﷲ اصفهانى به تعمير و مرمت آن پرداخت و شش سال تمام در تعمير و آبادانى آن وقت و مال صرف نمود، تا در سال ۱۲۸۸ مجددا به حالت نخستين خود بازگشت. سپس باز در اثر كوتاهى مردم، باد و طوفان آن را پر کرد و نجف مجددا به‏ حال عطش خويش بازگشت.

از ديگر باقیات‌الصالحات ایشان تأسيس ساختمان‌هاى مجاور مسجد كوفه است.

علاقه به مسجد سهله

آن‌طور که در تاریخ آمده ایشان به مسجد سهله علاقه فراوان داشت و حركت ‏به سوى مسجد سهله را چهارشنبه‌شب‌ها پايه‏گذارى نمود و جمعى از شاگردانش با او حركت مى‏كردند و شب را در آنجا بيتوته و عبادت مى‏نمودند و احداث اين ساختمان از برکات و نتایج ارزشمند و عام المنفعه این حرکت‌های معنوی و عبادی بود.

مرحوم محدث نورى درباره صاحب جواهر می‌گويد:

«شيخ محمدحسن صاحب جواهر، شخصيتى است كه رياست اماميه در عصر خويش به او منتهى گرديد و كتاب او نظير و همانند ندارد و در اسلام كتابى همانند آن‏ در حلال و حرام نوشته نشده است.»

مرحوم شيخ عبد الحسين تهرانى، استاد نورى(ره)گفته است: «اگر مورخ زمان ‏صاحب جواهر، تصميم گيرد كه حوادث عجيبه آن زمان را ثبت اوراق نمايد، هر آينه‏ عجيب‏تر از تصنيف كتاب‏ جواهر الكلام چيز ديگرى را سراغ نتواند كرد.»

صاحب جواهر در اول شعبان سال ‏۱۲۶۶ هجرى قمرى در نجف اشرف‏ دار فانی را وداع گفت و به دیدار یار شتافت. درود خدا بر او باد و بر همه بندگان صالحش! یاد و نامش زنده و راهش جاویدان!

منبع: خبرگزاری حوزه

رده‌های مرتبط

دیدگاه‌ها

  1. غفور 

    سلام چرا ننوشتید صاحب جواهر اصالتا خمینی شهری اند؟ خمینی شهر از شهرستان های استان اصفهان و بسیار نزدیک به اصفهانه!

پاسخ دهید