بر خلاف صورتبندی روحانیت در سالهای پیش از انقلاب اسلامی به دو گروه منزوی و فعال، امروزه این نهاد دچار تنوع زیادی از درون شده است. دلیل این امر را باید در مواجهه آنان با جزئیات مدنیت سیاسی و نیز حضورشان در ارکان مختلف حکومت دینی جستجو کرد. شناخت این تنوعات برای آنان که تحولات سیاسی و اجتماعی نهاد متولی دین را از نمای نزدیک دنبال میکنند، ارزش بسیاری دارد. این اثر بدون اینکه به همه جنبههای این بررسی بپردازد، تنها میکوشد روایت و موضع روحانیت حوزه علمیه قم در قبال نظم سیاسی و دینی را معرفی و مناقشات کانونی و در حاشیه آنان درباره سرشت و سیرت نظم دینی در سالهای پیش از ظهور را مورد واکاوی و تحلیل خود قرار دهد. ادامه …