مباحثات

رسانه فکری تحلیلی حوزه و روحانیت

محمدکاظم حقانی فضل

محمدکاظم حقانی فضل
طلبه حوزه علمیه قم
از منکَرِ شرعی تا قانون‌شکنی!

تکیه بر مفاهیمی مثل قانون و حقوق متقابل افراد، امر به معروف و نهی از منکر را بلاموضوع می‌کند. شاید لازم باشد فقه‌پژوهانی که دغدغه جاری کردن احکام اجتماعی اسلام را دارند، باب امر به معروف و نهی از منکر در کتاب‌های فقهی را از این منظر ادامه 

نقدی گذرا بر کتاب

استقبال نسبتا خوب فضای فرهنگی کشور از کتاب «فقیهان و انقلاب ایران» انگیزه مطالعه نقادانه این کتاب را فراهم می کند. نمی‌توان انتظار داشت این کتاب بگوید که این مراجع شاگرد کدام مکتب فقهی و چه شخصیتی بوده‌اند و تحرکات سیاسی آن‌ها تابع کدام نظام معرفتی و فقهی ادامه 

سکولار دانستن حوزه، سخن تازه‌ای نیست؛ بیش از بیست و سه سال پیش یکی از تئوریسین‌های نام‌آور جناح موسوم به اصلاحات به صراحت گفته بود که در آینده حوزه‌های علمیه مختص فقه‌العباده خواهند شد و تمام عرصه عمومی دین را حکومت به خود اختصاص خواهد داد. سخنران مورد اشاره این یادداشت، در همان دوران نقدی طولانی بر سخنان آن تئوریسین نوشت. آن تئوریسین، امروز ویلچرنشین شده؛ ولی گویا ناقد آن روز و سخنران امروز، تسلیم مدعای او شده است. ادامه 

یادداشتی درباره پدیده طلاب معترض

می‌توان از روحانیان معترض پرسید کدام یک از برنامه‌های فرهنگی کشور زمینه‌ساز وضعیت فعلی فرهنگ کشور است و روحانیان در زمان تصویب و اجرای این قوانین و سیاست‌ها چه نقدی داشته‌اند؟ نویسنده این یادداشت چنین احساس می‌کند که برخی از این اعتراض‌ها تلاشی است برای جدا کردن سهم خود از وضعیت نه‌چندان قابل دفاع فعلی.  لطفاً وقتی بر سر شاخه نشسته‌اید بُن نبرید. ادامه 

یادداشت وارده

مشخص نیست یک طلبه معمولی درباره رابطه با آمریکا و اسرائیل چه چیزی بیش از رهبر انقلاب می‌خواهد به مردم بگوید. یا درباره برجام و سند ۲۰۳۰ چه اطلاعاتی بیش از گفت‌وگوی ویژه خبری در اختیار دارد که به مخاطبش عرضه کند؟ هر چه عرضه از سوی نهادهای دیگر بیشتر باشد، مردم کالای بهتر را می‌پسندند و یک روحانی در منبرش چیز تازه‌ای در عرصه سیاست ندارد؛ چون کالای سیاست به وفور و ارزان در اختیار مردم است. ادامه 

نقدی بر ساز و کار انتقال علم در روش علمی بزرگان حوزه

چندی پیش آیت‌الله‌العظمی موسوی اردبیلی درگذشت؛ فقیهی که می‌توان جایگاهش را با کمی مسامحه، منحصر به فرد دانست. آیت‌الله اردبیلی در یک حکومت شیعی تازه‌تأسیس به گستردگی ایران، ده سال قاضی القضاة بود؛ دوره‌ای که در آن بسیاری از احکام فقهی برای نخستین بار به قانون تبدیل شد؛ ولی با بازگشت وی به قم چیزی از انباشته‌های ذهن او وارد فضای عمومی حوزه علمیه قم نشد و دست‌یابی به مبانی فقهی وی، چندان آسان نیست و نیازمند صرف وقت بسیار است. ادامه 

خاطره تبلیغ از راه دور

متن پیام این بود: «ما یه عده دانشجو هستیم تو دانشگاه ایالتی واشنگتن و امکانات دعوت از مداح و سخنران نداریم… معمولاً از فایل‌های تصویری یا صوتی سال‌های قبل استفاده می‌کنیم… برای ما باعث افتخار خواهد بود اگر فایل سخنرانی امسال یا سال‌های گذشته شب‌های ۷ تا ۱۰ محرم را در اختیارمان قرار دهید». یعنی بندگان خدا از اینترنت سخنرانی دانلود می‌کردند و می‌نشستند رو‌به‌روی تلویزیون و مثلاً در مراسم محرم شرکت می‌کردند. ادامه 

در دنیای مدرن فشار سنت‌ها از بین می‌رود و بلکه سنت‌ها فرو می‌ریزند و انسان‌ها خودشان تصمیم می‌گیرند. دین‌داری در دنیای مدرن آگاهانه ‌تر است. و از آن‌جا که بسیاری از آداب و مناسک دینی رنگ سنت‌ گرفته‌اند سبک دینداری از ظاهر به باطن می‌گراید. ادامه