به گمان من با رفتن جریان سنتی از حوزه علمیه ما یک مرحله خونین فکری خواهیم داشت، یعنی احتمالا فتواها حاد میشود، لشکرکشیهای فکری زیادی رخ میدهد، حساسیت به حرفهای یکدیگر بیشتر میشود، این حلم و ژستی که الان گرفته میشود، از دست خواهد رفت، حدس من این است. یا جریان سنتی باید پیروز شود یا جریان انقلابی. به نظر من جریان انقلابی بسیار پر قدرتتر است و جریان سنتی آخرین نفسها را میکشد. ادامه …
الان عقلانیت حوزه، یک عقلانیت انتزاعی است. فقهای ما هم الان میگویند که ما هم در اجتماع هستیم، اما وقتی به اجتماع میروند، در امتداد عقل پیشینی انتزاعیشان وارد میشوند. یعنی اینطور نیست که خاستگاه مسالههایی که درباره آنها تفقه میکنند، به صورت پیشینی اجتماع باشد. یعنی ما از مساله به اجتماع میرویم، از اجتماع وارد مسائل نشدیم و نقطه عزیمت یا نقطه رصد مسائل ما خود اجتماع نیست. ادامه …
حوزهای که از دل آن، انقلاب برآمده بود، نتوانست آنچنان که باید در فتنه ۸۸ همپای رهبری به سطح تحلیل برسد. حوزه حتی نتوانست مرجعی را که در دل فتنه از دنیا رفته بود را بهسلامت تشییع نماید. حوزه قم لازم است از فقدان تحلیل و بصیرت تاریخیِ خود ادامه …
بعد از انقلاب ۸۰۰ پیشنویس قانون اساسی ارائه میشود که سهم حوزه علمیه دو پیشنویس بود! همین مسأله نشان میدهد که ما آدمهایی عمیق و غیرمفید هستیم و حتی نمیتوانیم صورتبندی کلان اداری کاری را که خودمان راه انداختهایم انجام بدهیم. ادامه …
اگر اسلام نتواند در قرائت و ورژنی خودش را از سطح مدنی به سیاسی برساند، در چشمانداز خودش نمیتواند تمدن را تعریف کند. به همین علت تمدن صوفیانه، اساساً ممکن نخواهد بود. برای نیل به تمدن، راهی نیست جز اینکه از معبر حکومت رد شویم و از این جهت، اسلام سیاسی یک ورژن تکاملی تاریخی نسبت به اسلام مدنی است. ادامه …
در جامعه دینی، شما به یک منطق زیست تکاملی نیاز دارید که دو مرحله دارد؛ یک مرحله مقدماتی که من به از آن به نام الگوی عدالت یاد میکنم و یک مرحله استکمالی که از آن به عنوان الگوی ایثار یاد میکنم. جامعه تمدنی و جامعه کامل مهدوی بر پایه عدالت نیست؛ برپایه ایثار است. ادامه …
در حوزه دیپلماسی عمومی باید کانتکسمحور (زمینهمحور) و صحنهمحور بود؛ در این صورت هر چیزی اقتضائات خاص خودش را دارد. ما فقهی میخواهیم که در صحنه باشد و نه فقهی که در قم باشد. ما فقه انضمامی نیاز داریم. تحلیل ما از آینده حوزه این است که در ده سال آینده اگر طلبه چند زبان نداند حوزه در همین قم میمیرد. بیداری اسلامی که مصادره شد به علت این بود که حوزه علمیه قم زبان عربی بلد نبود. ادامه …
موسویان: امام خمینی(ره) نگاهشان در مسائل اجتماعی این بود که باید به عموم جامعه نگاه کرد؛ نه به خواص؛ ملاک ما عموم جامعه است؛ مرحوم نایینی هم میگوید: «وَشاورهم» یعنی با همهی مردم و این هیچ قیدی ندارد/رهدار: بقیه هم گفتهاند ادامهی «وَشاورهم»، «فَاذا عزَمتَ» است؛ نگفته است «فَاذا عزمتُم»؛ گفته مشورت کن؛ یعنی هیچ الزامی به نتیجهی مشورتی که آقایان میدهند نیست. ادامه …
موسویان: امام خمینی میفرمایند: «حکومتی که مبتنی بر رأی مردم نباشد، مشروعیت ندارد. فرض کنیم شاه خیلی فرد صادقی است؛ خیلی هم خدمتگزار است؛ حالا اگر مردم یک خدمتگزار را نخواستند باید چهکار کنند؟/رهدار: خواندن تکهای از متن، از نگاه روشی غلط است؛ همان امام میگوید: اگر شما نمایندگان قاطبهی ملت روزی در برابر اسلام بایستید، این پیرمرد که میبینید یکتنه در برابر شما خواهد ایستاد. ادامه …