مرحوم خوانساری در این نامه، بر اصل مخالفت و اعتراض علیه حکومت پهلوی صحّه میگذارد اما با مشی انقلابیگری مخالفت میکند و بر این باور است که میباید به گونهای رفتار کرد که دولت، عنان اختیار را از دست ندهد و به خشونت بیشتری اقدام نکند. گزارشهای ساواک اما نشان از آن دارد که مرحوم خوانساری در سال ۴۲ نیز فعالیتهایی علیه حکومت به انجام میرسانده است. در این سال جلسهای در منزل سید احمد خوانساری تشکیل میشود که در آن، آیت الله شریعتمداری طوماری آماده میکند و به امضای آقایان علما میرساند که در آن، چند موضوع از دربار پهلوی خواسته شده است؛ اول عزل دولت کنونی، دوم محروم کردن زنان از انتخابات. ادامه …
آیت الله با قاطعیت به مخالفت با رفراندوم شاهانه برخاسته بود. این اعلامیه مورد استقبال انقلابیون قرار گرفت و از آن اینگونه یاد کردند: «پس از حضرت امام، مرحوم آیت الله العظمی خوانساری شدیدترین اعلامیه را صادر کرد… اعلامیه بسیار سنگین و کوبندهای بود. به جرأت میتوان گفت که در آن مقطع قویترین و قاطعترین اعلامیه در تحریم رفراندوم را مرحوم آیت الله خوانساری داد. به دنبال آیت الله خوانساری، بقیه علما از جمله مراجع قم نیز انتخابات را تحریم کردند. در نتیجه رفراندوم در سراسر کشور تحریم شد». ادامه …
زمانی که مرحوم امام خمینی را از قم به تهران میبرند و فضای قم متشنج میشود، آیت الله خوانساری واسطه میشود و کسب خبر میکند تا فضای ملتهب میان روحانیون فروکش کند. در این ماجرا «اعضای محترم جامعه مدرسین، به آقایان مراجع متوسل شدند که در این مورد اقدام جدی بکنند، آنها هم مرتب به وسیله آیت الله العظمی حاج سید احمد خوانساری در تهران، مسأله را پیگیری مینمودند. مرحوم آقای خوانساری همواره رابط میان حوزه و دستگاه حاکم و شخصیت مورد احترامی بود. … ایشان هم انصافا از این موقعیت به نفع روحانیت و حوزه بهره میگرفت». ادامه …
آیت الله محمدعلی گرامی: منظور از وحدت، اتحاد در مشترکات خودمان بر ضد دشمن مشترک است. منظور فقط همین است که ما با وجود اختلافات اعتقادی که با هم داریم، بنا را بر این میگذاریم که در برابر دشمن مشترک یکی باشیم. عینا مثل اینکه با یک کشور علیه کشور ثالث قرارداد داریم. مثل پیمان ناتو، این هم یک پیمان است. ما با آنها علیه دشمن ثالث میسازیم. عقل اقتضا میکند که وقتی دشمن مشترکی داریم، خودمان به جان هم نیفتیم. این امر عقلایی و عقلی است. ادامه …