یکی دو روز است که فتوایی منتسب به آیتﷲالعظمی سیستانی دربارهی مصرف وجوهات در فضای مجازی و بهویژه شبکههای اجتماعی منتشر میشود. متن فتوای مذکور چنین است (با عنوان فتوای بیسابقهی آیتﷲ سیستانی): «وجوهات شرعی را میتوانند در هر کاری که خود مصلحت میدانند، خرج کنند و از جمله به فقرا مساعدت کنند».
مباحثات پس از مراجعه اجمالی به سایت آیتﷲ سیستانی و بررسی بخش پرسشوپاسخهای سایت این مرجع تقلید، با پاسخهایی کاملاً مخالف نقل مذکور در بحث وجوهات مواجه شد؛ دو نمونه از این پرسشوپاسخها را در اینجا ذکر میکنیم:
پرسش: خمس کجا باید مصرف شود و ما اجازه داریم آن را به مصرف برسانیم؟
پاسخ: اما نسبت به سهم سادات (نصف خمس است) می توانید آن را خودتان به سادات فقیر بدهید ولى نسبت به سهم امام علیه السلام (نصف دیگر خمس) باید براى صرف آن در موارد تأمین نیازهای ضروری مؤمنین متدین اجازه خاص بگیرید.
پرسش: آیا بدون اجازه مرجع تقلید ، می توان مقداری از سهم امام را برای مصرفی که امام(ع) بدان خشنود است، هزینه کرد؟
پاسخ: چنان کاری ، جایز نیست و احراز رضای امام (علیه السلام) در زمینه مصرف سهم او بدون اجازه گرفتن از مرجع تقلید اعلم با احتمال دخالت اذن او در رضای امام ، ممکن نمی باشد .
همچنین فتوای صریح آیتﷲ سیستانی که در رساله عملیه ایشان آمده است دربارهی مصرف خمس بدین شرح است: (مسأله ۱۸۵۱) «خمس را باید دو قسمت کنند: یک قسمت آن سهم سادات است و باید به سید فقیر، یا سید یتیم، یا به سیدی که در سفر درمانده شده، بدهند، و نصف دیگر آن سهم امام علیه السلام است، که در این زمان باید به مجتهد جامعالشرایط بدهند، یا به مصرفی که او اجازه میدهد برسانند. و احتیاط لازم آن است که او مرجع اعلم، مطلع بر جهات عامه باشد».
در مورد مصرف زکات هم در رساله ایشان پس از ذکر موارد هشتگانهای که زکات به آنها تعلق میگیرد آمده است (مسأله ۱۹۴۰): «… اینها مواردی است که زکات در آنها صرف میشود؛ ولی مالک نمیتواند زکات را بدون اذن امام(ع) یا نائبش، در دو مورد سوّم و چهارم مصرف نماید؛ و در مورد هفتم نیز بنا بر ـ احتیاط لازم ـ باید از حاکم شرع اذن بگیرد، و احکام این موارد در مسائل آینده گفته خواهد شد».
بنابر آنچه گفته شد و با توجه به اینکه امروزه پایگاههای اینترنتی مراجع عظام تقلید، یکی از منابع احصای صحیح فتاوای ایشان است، شایسته است آن دسته از مقلدین که دسترسی آسانی به فضای مجازی دارند، به دیدن فتاوایی از این دست در شبکههای مجازی اکتفا نکنند و با مراجعه به پایگاه اطلاعرسانی مرجع تقلید خود از صحت این موارد مطمئن شوند.
ضمن اینکه از شیطنتهای ژورنالیستی بعضی از کسانی که در فضای مجازی مطلب مینویسند یا بیدقتی برخی دیگر هم نباید غافل شد؛ فارغ از صحت فتوای مطرحشده ـ منتسب به آیتﷲ سیستانی ـ و اعتبار آن، باید توجه داشت که پرداختن به مباحث فقهی و فتوایی و حتی نقلکردن آنها نیازمند دقت بالایی است؛ گاه ممکن است با جابهجایی یک واژه در یک عبارت فقهی یا مثلاً بریدن جملهای از وسط یک فتوا و نقل آن (بدون توجه به صدر و ذیل آن)، معنایی کاملاً متفاوت و بعضاً متضاد بهدست آید.