همزمان با روز جهانی زن و روز زن در ایران، نشست مشترک علمی با عنوان «بازخوانی فقه سنتی در مواجهه با رخدادهای روز» توسط مدرسه فقهی امام محمد باقر(ع) و انجمن فقه و حقوق اسلامی حوزه با حضور آیتﷲ سید مصطفی محقق داماد در قم برگزار شد.
گروهی از بانوان حوزوی ـ دانشگاهی که با انگیزه شرکت در این بازخوانی و امید به بازشدن روزنهای در فضای مردانه فقه سنتی در محل تشکیل جلسه حاضر شدند، با ممانعت از ورود به جلسه روبهرو شدند. علت آن امر، عدم تدارک فضا برای حضور زنان اعلام شد! با آنکه اطلاعیه این نشست ـ بدون کوچکترین اشارهای به مردانهبودن جلسه ـ در فضای مجازی منتشر شده بود.
اینکه در فضای حوزوی قم، غالباً برای بانوان مجال حضور در نشستهای علمی، سمینارها، کرسیهای نظریهپردازی و… وجود ندارد، جدید نیست؛ اما در جلسهای که عنوان امیدبخش «بازخوانی فقه سنتی در مواجهه با رخدادهای روز» را یدک میکشد و با حضور شخصیتی که کمابیش به بازخوانی فقه سنتی شناخته شده، تکرار چنین مسألهای، اصل «بازخوانی فقه سنتی» را با تناقض درونی مواجه نموده است و دم خروس آشکاری بر نبودن بدیهیات بازخوانی در مثل این جلسات است و آنچه را به ذهن تداعی میکند آن است که منظور از بازخوانی، تکرار همان خواندههای سابق است؛ نه نوخوانی و نواندیشی درباره خواندههای پیشین.
شایسته بود در موضوع بازخوانی فقه، کسانی به این جلسه دعوت شوند که در این زمینه فعالیت نمودهاند تا تجربههای خود را با دیگران به اشتراک گذارند. بانوان مذکور گروهی هستند که سالیانی است در بازخوانی فقه سنتی به تحقیق و بررسی و بازخوانی پرداختهاند. متأسفانه دانسته نیست در چنین جلسهای که از آرای نیمی از جامعه علمی بیبهره است، چطور فقه سنتی بازخوانی میشود؟ بهویژه آنکه بخش مهمی از این بازخوانی به مسائل مربوط به همین نیمهی جامعه بر میگردد؛ شاهد آن، فراوانی تألیفاتی است که در مجموعه «فقهالمرأة» میگنجد.
امید است اکنون که برخی از حوزهها، قدم به میدان بازخوانی فقه سنتی گذاردهاند، بتوانند به خوبی از عهده آزادگی و استقلال نظر در دیدن و خواندن آرای بخش مهمی از بدنه علمی حوزه برآیند و در محافل علمی آتی این معضل رفع شده، از بانوان صاحبنظر در زمینههای فقه و حقوق و… دعوت بهعمل آید تا صدق عنوان «بازخوانی» بر چنان محافلی زیر سؤال نرود.