مباحثات

رسانه فکری تحلیلی حوزه و روحانیت

چندی پیش مصطفی قناعتگر در یادداشتی با عنوان "به وقت نجف" که از سایت مباحثات منتشر شد، از زاویه‌ای خاص تعطیلات و مدت درس خارج حوزه علمیه قم و نجف را مورد مقایسه قرار داد. نوشتار حاضر، در پاسخ به یادداشت به وقت نجف می‌باشد که در ادامه می‌خوانید.

نجف ديارى كه شايد در روی زمين عديلى نداشته باشد و شهرى كه بركت وجود اميرالمؤمنين(ع) زندگى در آنجا را به شيرين‌ترين لحظات تبديل مي‌كند و حوزه‌اى كه نخستین حوزه علمیه شيعيان است.

حوزه علميه‌اى كه که در سدهٔ چهارم قمری در کنار مضجع نورانى اميرالمؤمنين(ع) توسط شيخ طوسى(ره) برپا شد و تا امروز با سابقه‌اى بيش از ۹۰۰ سال در حال فعاليت است.

اگرچه ديدگاه‌هاى مكتب قم و نجف اختلاف‌هاى فكری زيادي دارند، اما در اين روزگار نوع طلاب علاقه‌مند به تحصيل در حوزه علميه نجف هستند، زيرا امروزه حوزه نجف با سابقه بى‌نظيرِ خود عنوانى مهم به ارمغان مى‌آورد كه شايد در هيچ كجاى دنيا اين عنوان اصيل براى محصلين حوزوى قابل تحصيل نباشد.

اما حقيقت چيست؟ آيا حوزه نجف مانند گذشته قوت علمى خود را حفظ كرده؟

فى‌الواقع ميزان تعطيلات حوزه نجف چه مقدار است كه اغلب مدرسين قم، حوزه نجف را حوزه‌اى پر تعطيلات مي‌دانند؟

اگرچه حوزه نجف از درياى وجود اميرالمومنين(ع) بهره‌مند است، اما واقع امر اين است كه تعطيلات حوزه نجف با حوزه قم از حيث كميّت قابل قياس نيست.

مقداری از اين تعطيلات اجبارى است، اما مقدار ديگر آن تعطيلات رسومات غلطى است كه در حوزه نجف نهادينه گشته است.

چندسالی كه در آن حوزه علميه مقدسه بودم، داستان‌هائى مي‌شنيدم كه نه تنها نجف امروز آن نظام را عمل نمی‌كند، بلكه دقيقا مخالف آن حركت می‌كند.

فرزند آيت‌ﷲ العظمی سبزوارى(ره) تعطيلی درس پدر را دو روز در سال تعريف می‌كرد.

۱)روز عاشورا

۲)روز شهادت صديقه طاهره(ع)

و اين جمله معروف كه:

اگر احترام مادر و خون فرزند رعايت شد بقيه ذوات معصومين(ع) راضى می‌شوند.

يا برخى مراجع درس شبانه آيت‌ﷲ العظمی حكيم(ره) در ماه رمضان را همت فوق‌العاده آن مرجع در سن بالا می‌دانستند كه با وجود گرماى فراوان و عدم وجود امكانات، درس ايشان در تابستان هم تعطيلى بردار نبود و بعد از درس بدليل گرماى فراوان لباس‌هاى خيس خود را در گوشه‌اى از مسجد هندى عوض می‌كردند و پس از آن به منزل برمی‌گشتند و ده‌ها داستان ديگر براى كار علمى بى‌وقفه در حوزه، كه امروزه نه در قم و نه در نجف حتى يك مصداق مطابق آن‌ها يافت نمی‌شود.

اما نجف امروز چگونه است؟

پس از تعطيلى۴۵روزه تابستان توسط مرحوم آيت‌ﷲ العظمي خوئي(ره) تابستان بحث علمى تقريباً تعطيل است و در اين دوره از ماه شعبان دروس به كلى تعطيل می‌شود و رمضان بحث جدى يافت نمی‌شود و شروع سال در ماه شوال است.

بعد از يك ماه و اندى اغلب اساتيد صاحب نام جهت سفر و انجام مناسك حج دروس را تعطيل می‌كنند در اواخر ذی‌الحجه شايد چند روزى درس برقرار باشد و با شروع محرم تبليغ و تعطيلى آغاز می‌شود.

اين تعطيلی به جز چند روزى آن هم مختصر تا اوايل ربيع الاول ادامه دارد و پس از اين در ماه‌هاى ربيع الاول، ربيع الثانی، جمادی الاول، جمادی الثانی و رجب درس‌ها برقرار است.

تعطيلى دروس در ايام شهادت حضرت صديقه طاهره(ع) در ايران به دو روايت است، اما در نجف به سه روايت تعطيل می‌شود.

در ايام شهادت‌ها تعطيلى يك امر طبيعی است و در ايام ولادت‌ها و اعياد اسلامى و نوروز بدليل ايام زيارتى و يا ازدحام شديد زائران، بعضی از دروس چند روزى تعطيل می‌شود.

درگذشت بزرگان حوزه علميه قم و نجف علت ديگرى براى تعطيلى دروس نجف است و پنج شنبه‌ها و جمعه‌هاى كل سال هم كه تمامى دروس به كلى تعطيل است، پس در مجموع اگر تعطيلى‌هاى حوزه نجف از حوزه قم بيشتر نباشد، يقيناً كمتر نخواهد بود، اما همجوارى اميرالمؤمنين سبب شده تا قوت علمى نجف به گونه‌اى باشد تا قم و ديگران همه بر سر سفره تراث نجف اشرف مشغول علم‌آموزى باشند.

رده‌های مرتبط

دیدگاه‌ها

  1. ناشناس 

    نمی دانم نویسنده تا چه حد از نجف امروز مطلع است برای نمونه درخواست می کنم این عنوان را در اینترنت جستجو کنند که عنوان سفرنامه عتبات رسول جعفریان است

    سفر به منزل جانان‌ گزارش يك سفر كوتاه به نجف و كربلا

    این سفرنامه در مجله فرهنگ زیارت فروردین ماه سال ۱۳۹۰ شماره ۹ و مقالات تاریخی، دفتر ۱۳، قم، دلیل ما (تجدید چاپ ۱۳۸۷) نیزچاپ شده و متن این مجله نیز به رایگان در اینترنت موجود است و با سرچ گوگل دیده می شود

    در سفرنامه عتبات رسول جعفریان در مورد شهر نجف چنین آمده است

    شب پنج شنبه، دوازدهم خرداد ۱۳۸۴ همراه یک کاروان کوچک پنج نفری راهی زیارت کربلا شدیم

    درست روبه روی خانه آقای خرسان، خانه ای بود که در آن مجلس درس برقرار بود؛ پرسیدیم: چیست؟ گفتند: در این جا حجت الاسلام والمسلمین سید باقر سیستانی، فرزند آیت الله سیستانی تدریس می کند. گفتیم: امروز که جمعه است! گفتند: درس ایشان در هیچ روز هفته تعطیل نیست. چند محافظ هم در کوچه برای وی ایستاده بودند.

  2. ناشناس 

    بزرگوار، بیشتر این عبارات شما در یادداشت به وقت نجف هم بود و نه تنها نقد آن نبود که به نوعی مؤید برای آن بود. همچنین چگونه شما می گویید تعطیلات نجف بیشتر یا برابر با تعطیلات ایران است؟ انکار واقعیات نفرمایید.

پاسخ دهید