بعضی از عبادت‌ها در اسلام به‌صورت جمعی انجام می‌شوند؛ مانند نماز جماعت. بعضی دیگر نیز مانند حج، اگرچه فردی هستند، ولی با ظاهر و روحیه‌ی جمعی انجام می‌شوند. بعضی از عبادات دیگر نیز هستند که هم روحیه فردی دارند و هم ظاهری فردی؛ مثلاً خداوند در قرآن می فرماید:

«ادْعُواْ رَبَّكُمْ تَضَرُّعًا وَخُفْيَةً إِنَّهُ لاَ يُحِبُّ الْمُعْتَدِينَ»؛

«پروردگار خود را به زارى و پنهانی بخوانيد كه او متجاوزان را دوست نمى‏ دارد».^‏[۱]‎

در این آیه شریفه نکات و توصیه‌های مهمی درباره دعا خواندن بیان می‌شود که در بسیاری موارد از آن‌ها غفلت می‌شود. یکی از نکات مهم این است که بیان دعا به‌تنهایی و بدون لحاظ علل و عوامل خارجی، مناسب است که به‌صورت پنهانی و همراه با ناله و زاری باشد (تضرُّعا و خُفیه). پس اگر دعاهایی به‌صورت گروهی نیز خوانده می شوند، ادبِ دعا اقتضا می کند که حداقل با حضور قلب و همراه با ارتباط فردی با خداوند انجام شوند؛همچون کسی که پنهانی دعا می‌خواند.

اعتکاف در اسلام نیز عبادتی است که با روحیه فردی انجام می‌شود و اصولاً در اصطلاح نیز به‌معنای گوشه‌نشینی و عزلت و بریدن از خلق و نزدیک شدن به حق است. حال اگر اعتکاف به‌صورت دسته‌جمعی نیز انجام می‌شود، نباید به‌گونه‌ای باشد که به این ماهیت آن لطمه‌ای وارد شود. خدا را شکر در سال‌های اخیر اقبالِ خوبی نسبت به اعتکاف صورت گرفته است و در گیرودار تعلقاتِ مادی و دلبستگی به فضای مجازی، اعتکاف فرصتی کم‌نظیر برای خودسازی جوانان فراهم ساخته است تا با دل کندن از همه‌ی این تعلقات، چند روزی با خداوند خلوت کنند. با این حال متأسفانه بعضی از متولیان برگزاری اعتکاف، آن را با میتینگ و همایش‌ها اشتباه گرفته‌اند و فکر می‌کنند اعتکاف فرصتی کم‌نظیر برای بهره‌برداری‌های سیاسی و فرهنگی آن‌هاست.

از این رو برنامه‌های فراوان جمعی را برای معتکفین درنظر می‌گیرند؛ به گونه‌ای که اصلاُ فرصت خَلوت‌کردنی برای معتکفین باقی نمی‌ماند. متأسفانه در بعضی اعلامیه‌های اعتکاف چندین سخنرانی برای یک روز قرار داده شده است؛ طوری که با افزودن دیگر برنامه های گروهی به آن، در پایان روز جز فرصت استراحت، زمانی برای اهل اعتکاف باقی نمی‌ماند. از این گذشته محتوای بعضی سخنرانی‌ها نیز هیچ‌تناسبی با اعتکاف ندارد و بعضی سخنرانان وارد کشمکش‌های سیاسی و منازعات اجتماعی می شوند.

به هرحال باید بر این مطلب تأکید شود که اگرچه برگزاری اعتکاف به‌صورت جمعی مفید بوده و شور و هیجانی عبادی را در جامعه اسلامی برمی‌انگیزد، ولی باید ماهیت فردی آن نیز حفظ شود و متولیان اعتکاف بدانند که وظیفه‌ی‌ مهمشان فراهم کردن خلوتی بهتر برای معتکفین است؛ نه برهم زدن خلوت آن‌ها.