حضور در خانواده‌ای اهل علم و فضل کافی است تا فرزندان هم در طریقت علمی قرار گیرند. سید عبدالعزیز طباطبایی یزدی هم از جمله متألهانی بود که در چنین خانواده‌ای رشد کرد. پدرش نوه‌ی دختری و مادرش نوه‌ی پسری فقیه بزرگ شیعه سیدمحمدکاظم طباطبایی یزدی صاحب عروة الوثقی بودند. مادرش از طرف مادری هم نوه‌ی شیخ انصاری بود. همین نسب‌نامه کافی بود که سیدعبدالعزیز هم در سلک اهل علم در آید. او دل به کتابشناسی و نسخ خطی بست و محقق طباطبایی لقب گرفت.
علاوه بر این انتساب خانوادگی، مراوده‌ی او با دو تن از عالمان فرهیخته جهان تشیع، سید طباطبایی را در عِداد محققین زبده در آورد. یکی آقا بزرگ تهرانی بود و دیگری علامه امینی. «الذریعه» کتاب گرانسنگ آقا بزرگ تهرانی دایرةالمعارفی است در جهان تشیع. آقابزرگ به فرزندش علینقی منزوی گفته بود که تو و احمد (منزوی) اجازه دارید هر یادداشتی را که جناب سید عبدالعزیز طباطبایی راجع به کتب شیعه به شما تحویل می‌دهد و مورد یقین ایشان است را وارد الذریعه کنید. محقق طباطبایی از همان سال‌های نخستینِ چاپ الذریعه به فکر نوشتن مستدرکی برای آن برآمد و شروع به جمع‌آوری و فیش‌کردن کتاب‌هایی نمود که نام آن‌ها در الذریعه نیامده بود.
محقق طباطبایی همچنین به مدت ۲۵سال پیوسته در کنار علامه امینی به جمع‌آوری نسخ خطی پرداخت. وی ضمن سفرهای مکرر خود به نقاط مختلف جهان، در به‌ثمررسیدن تحقیقات علامه امینی در نگارش کتاب «الغدیر» نقش مؤثری داشت.
محقق طباطبایی از استاد دیگر خود میرزا محمدعلی اردوبادی (۱۳۸۰ق) نیز یاد می‌کرده است. از خصوصیات بارز مرحوم اردوبادی کمک علمی به دیگران در تحقیق و رفع مشکلات علمی بود. سید این خصیصه‌ی استاد را به‌خاطر داشته و خود نیز می‌کوشید تا در این طریق قرار گیرد و گره از مسائل علمی دیگران بگشاید.
محقق طباطبایی برای بازدید از نسخ خطی به بسیاری از نقاط جهان مسافرت کرد و با بسیاری از دانشمندان ملاقت نمود. وی همچنین در سفرهای خود مجموعه مهمی از میکروفیلم‌ها و نسخ عکسی از کتابخانه‌ها و موزه‌های جهان را تهیه کرد.
محقق طباطبایی در سال ۱۳۷۴ش چشم از جهان فروبست. میراثی که سید جمع آورده بود اما بر زمین نماند و به همّت فرزندان ایشان مورد توجه قرار گرفت. مجموعه کتاب‌هایی که سید جمع آورده بود اینک در کتابخانه‌ی ایشان مورد استفاده عموم است. کتابخانه محقق طباطبایی در قم، محل رجوع بسیاری از محققین است. این کتابخانه اینک گنجینه‌ای از نسخ را در قالب عکس و کتاب در خود جای داده است. علاوه بر کتابخانه‌ی محقق طباطبایی، بنیادی نیز به همین نام تأسیس گردیده است.
بنیاد محقق طباطبایی در سال ۱۳۹۰ش در قم تأسیس شد و انتشار آثار مرحوم طباطبایی را در اولویت نشر خود قرار داد. این بنیاد نهادی است علمی و پژوهشی که براساس میراث علمی مرحوم محقق طباطبایی بنیان‌گذاری شده است. محور فعالیت‌های این بنیاد نیز احیای متون شیعی و آثار کهن مرتبط با میراث معرفتی اهل بیت(ع) است. این بنیاد می‌کوشد تا با همراهی محققان زبده‌ی این عرصه، حرکتی مستمر منطبق با موازین علمی را در احیای متون و نشر معارف اسلامی داشته باشد. رسالت بنیاد محقق طباطبایی شامل موارد ذیل است:
♦ جمع‌آوری نسخ عکسی و میکروفیلم از نسخه‌های خطی اسلامی؛
♦ تصحیح متون کهن و انتشار آن‌ها؛
♦ انجام پروژه‌های تحقیقاتی در زمینه مطالعات اسلامی؛
♦ برپایی همایش‌ها و نشست‌های علمی و تخصصی در زمینه میراث مکتوب اسلامی؛
♦ برگزاری دوره‌های آموزشی کوتاه‌مدت در زمینه مطالعات اسلامی.
این بنیاد تاکنون توانسته است نشست‌های مختلفی را نیز به انجام برساند؛ از جمله: برگزاری نشست علمی با موضوعات «میراث ابوریحان بیرونی و نقش وی در آشنایی مسلمانان هند»؛ «سیره‌نگاری پیامبر اکرم(ص)؛ مسائل و چالش‌ها»؛ «تفسیر سوره مریم»؛ «تاریخ نقابت سادات تا پیش از حمله مغول»؛ «تاریخ نهج‌البلاغه». همچنین دوره‌ی آموزشی فهرست‌نگاری نسخ خطی نیز در این بنیاد برگزار شده است. بنیاد محقق طباطبایی تا کنون کتاب‌هایی را نیز منتشر کرده است؛ ازآن‌جمله‌اند: فضائل امیرالمومنین علی بن ابیطالب(ع) لاحمد بن حنبل؛ المقاصد العلیة فی المطالب السنیة؛ امین شریعت (ویژه‌نامه رونمایی از مجموعه مقالات درباره علامه امینی)؛ چهار مقاله درباره صحیفه سجادیه؛ الصحیفة السجادیة الکاملة، به خط ابراهیم بن علی الکفعمی.
زمانی مرحوم محمدتقی جعفری در وصف محقق طباطبایی گفته بود: «اگر کسی روزها با آن بزرگوار همنشینی می‌کرد، نمی‌توانست از کمیّت و کیفیت معارفی که در درون داشت اطلاع پیدا کند. به اصطلاح اصول، مقام ثبوتی آن فقید خیلی بیش از مقام اثباتی او بود». مرحوم ایرج افشار نیز در خصوص سید طباطبایی گفته بود: «در طول سال‌هایی که با محمدتقی دانش‌پژوه به‌دنبال نسخه‌های خطی این سو و آن سو می‌بودیم، غالب جاها یاد طباطبایی به‌میان می‌آمد و معلوم می‌شد عاشقانه بدان گوشه‌ها سر زده بوده است».[۱]
بنیاد محقق طباطبایی اما اینک هم می‌تواند معارفی که سید در خاطر داشت را بازتاب دهد و هم نسخه‌های پراکنده را در یک محل گردهم آورد؛ کاری که به برکت آیتﷲ محقق طباطبایی و به همّت بازماندگان ایشان به انجام رسیده است.
آپارات
اینستاگرام
توییتر
تلگرام
ایتا
