مباحثات

رسانه فکری تحلیلی حوزه و روحانیت

سال ۱۳۹۵ بود که رهبر معظم انقلاب در بیانات خود در «دیدار اقشار مختلف مردم به مناسبت عید غدیر» با اشاره به مبانی قرآنی مسأله «امامت»، طی تذکری فرمودند: «البتّه، از این طرف هم بایستی احساسات آنها را تحریک نکنند. یک عدّه‌ای خیال می کنند اثبات تشیّع به این است که انسان به بزرگان مورد اعتقاد اهل سنّت و دیگران بنا کند مدام بدوبیراه گفتن؛ نه، این خلاف سیره‌ی ائمّه است. اینکه شما می‌بینید رادیوها یا تلویزیون‌هایی در دنیای اسلام به وجود می‌آید که کار آنها این است که به‌ عنوان شیعه و به نام شیعه، به بزرگان مورد اعتقاد بقیّه‌ی فِرق اسلامی بدگویی کنند، این معلوم است که بودجه‌اش بودجه‌ی خزانه‌داری انگلیس است؛ این بودجه‌اش بودجه‌ی انگلیس [است‌]، این شیعه‌ی انگلیسی است».

از جمله شبکه‌های ماهواره‌ای که شامل تذکر ایشان می‌شد، شبکه فدک با مدیریت یاسرالحبیب از روحانیون تندروی ساکن لندن بود که نه تنها مقدسات اهل سنت را که برخی مراجع تقلید شیعه را نیز هدف هجمه و اهانت‌های خود قرار می‌داد. یاسرالحبیب خود را از مریدان آیت‌ﷲ سیدصادق شیرازی معرفی می‌کرد. سکوت بیت شیرازی در برابر این انتساب موجب شد که «شیعه انگلیسی» از یک خط‌دهی درآسیب‌شناسی فرهنگی، به برچسبی جهت مقابله سیاسی- امنیتی با بیت شیرازی به عنوان «رهبر شیعه انگلیسی» تبدیل شود. هجمه رسانه‌ای سنگین علیه این بیت که بعضا با اهانت‌های ناروایی نیز همراه بود و همچنین سخنرانی‌های انتقادی و تألیف کتاب درباره موضوعاتی همچون «برائت از مقدسات اهل سنت» و «قمه‌زنی»، البته با محوریت آیت‌ﷲ شیرازی موجب شد تا ضمن تمرکز «بودجه‌های پراکنده»، این بیت تبدیل به جریانی متشکل و منسجم شود.

این درحالی بود که شاخصه‌های فرهنگی مزبور نه تنها اختصاص به بیت شیرازی نداشت که همچنان این مسائل در بدنه‌ی مقلدان بسیاری از مراجع تقلید، مشروع و بلکه از شعائر و مناسک مهم تلقی می‌شود. فراتر آنکه بسیاری از مراجع تقلید نیز در خصوص «وحدت شیعه و سنی» و «آسیب‌های عزاداری» با دیدگاه انتقادی مطرح شده توسط رهبر معظم انقلاب به طور کامل هم‌ نظر نبوده‌ و نیستند. به طور مثال استفتای تلفنی اخیر کانال تلگرامی سرائر (با مدیریت نگارنده) از دفاتر ۱۴ نفر از مراجع تقلید نشان می‌دهد که اکثر مراجع همانند آیت‌ﷲ شیرازی و برخلاف نظرات آیات عظام خامنه‌ای، مظاهری، مکارم شیرازی و صانعی، با برگزاری مراسم غیرعلنی «عیدالزهرا» مخالفتی ندارند و این یعنی تفاوتی میان دفاتر این اعاظم با بیت شیرازی در بیان فتوا نیست. اما تأثیر اینگونه فتاوا- هر چند با قید «غیرعلنی»- فرهنگ عمومی را به طور فراگیر متأثر می‌کند و لذا در تشدید تنش‌ بین مذاهب نه تنها بیت شیرازی که مقلدان سایر مراجع نیز اثرگذار خواهند بود.

در این بین، هنگامی که سیاست‌های نادرست رسانه‌ای، محوریت یک جریان پراکنده فرهنگی را به شخصیتی منسوب می‌داند که از قضا با مواضع سیاسی نظام همسو نیست، با قلب یک معضل فرهنگی به یک معضل سیاسی، این امکان را فراهم می‌آورد که بیت مزبور بتواند در میان بدنه متدین جامعه، بر اساس نگاه سیاسی خود یارگیری کند و رفتارهایی نظیر «برائت از مقدسات اهل سنت» را لزوما به یکی از محورهای مخالفت با نظام معرفی نماید. این استحاله موضوع تا آنجا پیش رفته که امروزه حساسیت حوزه انقلابی نسبت به شخص و نام آیت‌ﷲ سیدصادق شیرازی بیشتر از حساسیت‌ نسبت به  شاخصه‌های فرهنگی این جریان در سطوح دیگر حوزه علمیه است.

مولفه‌های «شیعه‌ انگلیسی» که همان تنش‌زایی در روابط شیعه و سنی است، هیچ‌گاه در انحصار بیت شیرازی نبوده و همچون سایر آفات فرهنگی جامعه شیعی به صورت پراکنده ظهور و بروز داشته است. در همین حوزه علمیه با وجود آنکه سعی می‌شود در قالب همایش‌ها و تألیفات، وحدت شیعه و سنی، نگرشی ساری و جاری جلوه داده شود، آنچه در استفتائات مراجع و نگرانی‌ درونی آنها به تحرکات اهل سنت به چشم می‌خورد بیانگر آن است که این نگاه پا فراتر از یک سری تصمیمات و رفتارهای نمایشی نگذاشته است. این تحلیل زمانی تقویت می‌شود که شاهد آن هستیم که برخی از اساتید حوزه ابایی از دیدار علنی با آیت‌ﷲ شیرازی و انعکاس رسانه‌ای آن ندارند.

به نظر می‌رسد تقابل جریان انقلابی صرفا به تمرکزی کاذب در این بیت منجر شده است. نگارنده معتقد است شیعه انگلیسی «رهبر» ندارد و رهبرتراشی برای آن نیز کمکی به حل آن نخواهد کرد. لذا شاید بهتر باشد به جای نگاه سیاسی و تمرکزبخشی به این جریان، برای درمان این مشکل فرهنگی، راه‌حلی فرهنگی و فراگیر بیاندیشیم.

رده‌های مرتبط

دیدگاه‌ها

  1. ناشناس 

    سلام
    ای کاش بیت شیرازی در برابر جریان یاسر الحبیب فقط سکوت میکرد بلکه در چند جا صریحاً از ایشان تقدیر و تشکر و تمجید هم کرده اند میتوانید به سخنان سید احمد شیرازی پسر سید صادق شیرازی درباره تمجید و تقدیر از یاسر الحبیب مراجعه کنید.

  2. ناشناس 

    هر چند درست است که تشیع انگلیسی بر محوریت یک رهبر بنا نخواهد شد بلکه شبکه ای پیش می رود، ولی چگونه می خواهید با چند استفتاء تلفنی ناقص، رویکرد بسیاری از مراجع را با رویکرد سید صادق شیرازی یکی کنید. یعنی شما تفاوت های مهم و بزرگی که میان دیدگاه ها، مواضع و رویکردهای مراجع با دیدگاه ها و عملکرد سیدصادق شیرازی و بیت شیرازی وجود دارد، را نمی بینید؟

  3. ایمان 

    حرفهایی که ایت الله وحید خراسانی در سال ۹۴ در مسجد اعظم قم در مورد وحدت شیعه و سنی زد اگر توسط ایت الله سید صادق شیرازی زده میشد بدترین تهمتها رو به سید صادق میزدن..اما چون داماد اقای وحید رئیس قوه قضاییه هست کاری بهش ندارن

  4. سید حسین طاهری 

    این که اشکالی به تفکرات خود نکنید و نظری که بنا به قول خودتون نظر اکثریت مراجع معظم تقلید است را به عنوان نظر شیعه انگلیسی مطرح کنید واقعا از عجایب است…

  5. احسان از مشهدالرضا 

    سلام
    اگرتعریف درست از اجتهاد و فقیه می داشتیم و مسائل تخصصی فقهی را در کوچه و بازار هوار نمی زدیم الان وضع اینگونه نبود. یک مجتهد در مورد یک مسئله یک نظر دارد و دیگری نظری دیگر که این به همان اجتهاد ایشان بر می گردد.
    یادمان باشد تشخیص مجتهد با همه جوانب فقهی است و ما مقلدان هم باید به نظرات مراجع احترام بگذاریم . اتفاقا من ایراد را ازرسانه ها می دانم که خیلی شلوغش می کنند و افرادی که اصلا تخصصی ندارند در مورد فقاهت و اجتهاد صحبت می کنند.
    اتفاقا ما خودمان با تدابیر اشتباه از افراد بت می سازیم . طرف را تا دیروز هیچ کس نمی شناخت اما حالا به برکت همین تدابیر اشتباه همه مردم او را می شناسند .
    وقتی مراجع معظم خودشان با هم ارتباط خوبی دارند و همه به دیدار هم می روند چرا ما مقلدان کاسه از آش داغ تر بشویم و با هم نزاع کنیم.
    یاعلی
    اللهم عجل فرجه

  6. قاسم 

    صادق شيرازي مصداق بارز شيعه انگليسي و صهيونيستي است و هركسي سعي در كم كردن نقش اين جريان بي غيرت و بي شرف و بي ناموس و بي همه چيز و بي وطن بزند از انگليس و صهيونيستها حمايت كرده و خودش هم بي غيرت و بي شرف و بي همه چيز است

  7. ناشناس 

    منظور اقا از شیعه انگلیسی قطعا یکی اقای محمد صالح هاشمی گلپایگانی می باشد

به ناشناس پاسخ دهید انصراف