عالمان دینی به پیروی از سیره پیامبران و امامان شیعه همواره در کوران حوادث و بلایای طبیعی و غیرطبیعی در کنار مردم بوده و با ایفای نقش منحصر به فرد خویش هم تسکین‌دهنده آلام مردم بوده‌ و هم در عرصه میدانی و اجرایی آنچه در توان داشته‌اند، بذل نموده‌اند. این نقش‌آفرینی در کنار اخلاص و فداکاری‌های همیشگی، نقشی برجسته در محبوبیت روز افزون عالمان دینی داشته و الگوی خوبی نیز در مقام تربیت نیروهای مؤمن و فداکار بوده است.

با ظهور تمدّن جدید و تخصّصی‌تر شدن نقش‌های اجتماعی که حقیقتی اجتناب‌ناپذیر است، بخشی از نقش‌آفرینی روحانیان به ویژه در عرصه میدانی مبارزه با بلایا و مشکلات اجتماعی، کمرنگ‌تر شده است. امّا آنچه مهم است و دغدغه نگارنده این سطور می‌باشد، این است که اقتضای دوران جدید و تمدّن نوین و تخصّصی‌تر شدن عرصه‌های اجتماعی، نباید روحانیون را از ایفای آن مقدار نقش اصیل که می‌توانند ایفا کنند غافل کند.

در مساله ویروس کرونا که اخیراً جامعه ما را مبتلا به خویش ساخته است، نوعی سرگردانی و حیرت در میان طلاب و روحانیون قابل لمس است که شاید منشأ آن عدم آگاهی نسبت به رسالت کنونی روحانیون در عرصه‌های مشابه است. برخی گرفتار انفعال و بی‌عملی شده‌اند و برخی نیز با ارسال نامه به رئیس دانشگاه علوم پزشکی، آمادگی خویش را برای پرستاری از بیماران مبتلا به کرونا و توزیع اقلام بهداشتی اعلام می‌دارند!

به نظر می‌رسد برای خروج از حیرت و سرگردانی کنونی می‌توان رسالت حوزویان را در چند محور بیان کرد:

یک: این حقیقت را باید به مردم تاکید و بصیرت افزایی کنیم که همچنان که مسؤولان امر بارها تاکید کرده‌اند، وحشت بیهوده‌ای که درباره کرونا در مردم ایجاد شده، وحشتی کاذب است. بیماری ناشی از ویروس کرونای جدید هم میزان مرگ‌ و میر و هم بیماری‌زایی‌اش به مراتب از بیماری آنفولانزا کمتر است، امّا این دست تبلیغات دشمن و مزدوران داخلی او بود که به منظور تاثیرگذاری بر مشارکت مردم در انتخابات مجلس شورای اسلامی، مساله را بسیار بزرگ‌تر از آنچه هست، وانمود کردند. باید به مردم گفت هم اکنون کشورهای امارات، عربستان، ترکیه، بحرین، ایتالیا  آمریکا و… هم در سطح بسیار گسترده‌ای درگیر این ویروس هستند، ولی صدایش را در نمی‌آورند، امّا در ایران سر و صدایش خیلی بیشتر از خودش است! تبیین این مساله از زبان روحانیون تا حدود زیادی ترس کاذب مردم را کاهش می‌دهد و سبب واقع‌نگری می‌گردد.

دوم: باید از باب امر به معروف و نهی از منکر و با نیّت انجام وظیفه صنفی طلبگی، این نکته را به همه مردم گوشزد کرد که رعایت بهداشت عمومی، فردی و محیطی به منظور حفظ جان خویش و دیگران واجب شرعی است و سهل انگاری در رعایت بهداشت، چنانچه موجب ابتلای کسی به بیماری شود، علاوه بر عقوبت اخروی، هم ضمان‌آور است و هم مجازات شرعی دارد. همه مردم باید بدانند از منظر دین، آموزش فراگیر بهداشت عمومی و مراعات دستورات بهداشتی متخصّصان، شرعاً واجب بوده و اساساً مراعات بهداشت و نظافت جزئی از ایمان و سیره معصومان است.

سوم: نکته مهم در تعامل روحانیون با مردم و ایفای نقش‌های اجتماعی این است که همواره باید این تعامل همراه با «تعالی بخشی» باشد؛ یک روحانی به عنوان نماینده دین در مقام ایفای نقش پیامبر^(ص) و امام^(ع) در میان مردم حضور دارد و لذا از او توقّع می‌رود در کنار تاکید بر مراعات توصیه‌های پزشکی متخصّصان امر بهداشت، جنبه دینی و معنوی قضایا را پررنگ کند و مردم را همیشه متوجّه این دست حقایق بنماید. توجّه دادن مردم به دست قدرت خدای متعال در پشت پرده اتفاقات و حکمت‌های بلایا از قبیل امتحان بشر، کفّاره گناهان بودن بلایا، ارتقای درجه مؤمنان و … با توجه به آمادگی ذهنی جامعه، سبب تقویت ایمان عمومی جامعه بویژه مبتلایان به این بیماری می‌گردد و تحمّل رنج آن را بسی سهل و آسان می‌کند.

چهار: نکته دیگری که درباره تعامل تعالی‌بخش روحانیون با مردم شایان ذکر است این که در کنار همه توصیه‌ها و دستورهای بهداشتی و درمانی که قطعاً باید مراعات شوند، مردم را به درگاه خدای متعال دعوت کنند تا با تاکید بر دستورهای خاص شرعی، طلب سلامتی و شفا نمایند. تاکید بر استغفار همگانی که به تصریح خدای متعال در قرآن کریم شفای همه مشکلات بشری است: «فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ إِنَّهُ كَانَ غَفَّاراً ﴿۱۰﴾  يُرْسِلِ السَّمَاءَ عَلَيْكُمْ مِدْرَاراً ﴿۱۱﴾ وَ يُمْدِدْكُمْ بِأَمْوَالٍ وَ بَنِينَ وَ يَجْعَلْ لَكُمْ جَنَّاتٍ وَ يَجْعَلْ لَكُمْ أَنْهَاراً ﴿۱۲﴾»[۱] : «گفتم از پروردگارتان آمرزش بخواهید که او آمرزنده است. تا بر شما از آسمان باران پیاپی فرستد و شما را به اموال و پسران مدد کند و برایتان باغ‌ها و نهرها پدید آورد». همچنین دعا و تضرّع به ویژه در مظانّ استجابت مانند قنوت نماز غفیله، قرائت حدیث کساء، توسّل به باب الحوائج حضرت عبّاس و حضرت علی اصغر و حضرت موسی بن جعفر ع و… .

پنجم: حضور در منازل قربانیان کرونا و تسلیت به آنها سبب تسکین خاطر بازماندگان خواهد بود. به ویژه که این عمل از سوی کسانی مانند امام جماعت محلّه یا امام جمعه صورت بگیرد. این عمل هم نوعی هم‌دردی با صاحبان عزا است که وظیفه‌ای انسانی – ایمانی بوده و هم نوعی تبلیغ عملی و مایه جلب قلوب شکسته به سوی معنویات.

[۱] نوح: ۱۰ – ۱۲