امروز ششم مهرماه هزاروچهارصد و دو شمسی به دعوت حجت‌الاسلام و‌المسلمین معراجی مدیریت محترم کتابخانه تخصصی علوم حدیث توفیق این را داشتم که در جلسه بازدید آیت‌ﷲ اعرافی از این کتابخانه شرکت کنم و دقایقی نیز مصدع مهمانان این جلسه شدم و نکاتی را درباره جایگاه این کتابخانه و افق فرا روی آن عرض کردم که در بخش دوم این یادداشت به اهم آنها اشاره خواهم نمود.

بخش اوّل:

در آغاز بخش نخست از یادداشت باید عرض کنم که جلسه امروز فراتر از یک بازدیدهای رایج بود. به دلیل تضارب و تبادل آرایی که درباره جایگاه و ضرورت توجه حوزه به حدیث‌پژوهی صورت پذیرفت، ایده‌هایی که مطرح شد، حمایت‌های همدلانه‌ای که برای توسعه حدیث‌دانی روشمند و اجتهادی بیان گردیدو …. در نوع خود کم نظیر بود.

مدیریت عالی حوزه علمیه کشور دو ساعت به بازدید از این کتابخانه تخصصی علوم حدیث و گفت‌وگو درباره عرصه‌ها و زمینه‌های همکاری و مشارکت حوزه علمیه با این کتابخانه اختصاص داد و با حوصله و اشتیاق از وضعیت و ظرفیت‌های متنوع و البته مغفول این کتابخانه از نزدیک آشنا شد و نکات و ایده‌های ارزشمندی را نیز در راستای توسعه تعامل این کتابخانه با طلاب و همکاری‌های مشترک با بخش‌های آموزش و پژوهش حوزه بیان نمود که تحسین برانگیز بود. این اهتمام و نگرش عالمانه آیت‌ﷲ‌اعرافی به حدیث‌پژوهی مایه دلگرمی و امید‌آفرین برای طلاب و پژوهشگران حدیث در حوزه علمیه است.

این جلسه گواه اهتمام مدیریت حوزه به کتاب و کتابخانه نیز بود و نشانه‌های متعددی از رویکرد مثبت و متعالی مدیریت عالی حوزه علمیه به حدیث‌پژوهی در حوزه را با خود به همراه داشت و بنده به نوبه خودم از این نگاه بلند آیت‌ﷲ اعرافی به این مهم صمیمانه سپاسگزارم و امید است که پیشنهادات و ایده‌های ایشان در این جلسه به زودی جامه عمل به خود بپوشد و سال دیگر در همین ایام نخستین رویش های آن را شاهد باشیم: ان شاء ﷲ. پژوهشگران کتابخانه تخصصی علوم حدیث مراتب قدردانی و سپاس خودشان را از حضور و پیشنهادات ارزشمند آیت‌ﷲ اعرافی اعلام می‌دارند و دوام توفیقات ایشان را از خداوند متعال خواستارند.

بخش دوّم:

یک. جایگاه سنّـت و حدیث به مثابه ترجمان آن و نقش بی‌بدیل آن در پدیداری و توسعه علوم اسلامی بر همگان روشن و مبرهن است؛ حدیث مادر علوم اسلامی است و دانش‌های اسلامی از آغاز تا کنون نیازمند حدیث بوده و هستند و حدیث عیار سنجش اسلامی بودن این علوم است. حتی قرآن و تفسیر آن نیز از مسیر سنّت و حدیث به دست ما رسیده است، لذا جایگاه سنّـت در اندیشه مسلمین بی بدیل و اهتمام به آن امری بایسته و اجتناب‌ناپذیر است. آنگونه که معصومان بر این مهم اهتمام داشتند و به اصحاب خود در ثبت وحراست از میراث مکتوب حدیثی توصیه اکید داشتند .

دو. در تاریخ علم از گذشته تا اکنون با دو نوع کتابخانه مواجهیم : کتابخانه‌های عمومی و کتابخانه‌های تخصصی.

تاریخ حوزه های علمیه شیعه گواه این ادعا است که کتابخانه‌های بزرگ و جامع حوزه‌ها هماره در پژوهش و تولید آثار فاخر و سرآمد شیعی نقش موثری داشتند؛ اگر کتابخانه بزرگ و فاخر سید مرتضی نبود تالیف کتاب‌های ماندگار حدیثی تهذیب و استبصار و دیگر کتب فقهی برای شیخ طوسی به این آسانی میسور نبود و حتی در رشد و ظهور نخبگان این کتابخانه‌ها نقش آفرین بودند و در فرایند تبادل و تداول علم به نسل‌های آینده کارکرد مهمی را داشتند.

سه. سده معاصر به دلیل تخصصی‌گرایی در علوم، عصر ظهور کتابخانه‌های تخصصی در علوم انسانی و تجربی است و کتابخانه تخصصی عنصری اجتناب ناپذیر ار فرایند رویکرد تخصصی و گرایش‌محور به دانش است و حوزه‌های علمیه تشیع نیز از این ضرورت مستثنا نبوده و نیستند. ولی کتابخانه تخصصی تراز در هر علم و گرایش علمی معیارها و مولفه‌های خاص خود را دارد و فقط با نصب یک تابلو و خرید کتاب و عرضه آن در قفسه‌ها این مهم میسور نیست؛ کتابخانه تخصصی تراز بایستی ضمن حضور در گفتمان علم در پدیداری پژوهش‌های فاخر و سرآمد و تعاطی افکار و آرای نخبگان نقش‌آفرین باشد؛ کتابخانه تخصصی تراز رویکردی علمی به علم، کتاب و پژوهشگر است و به جای نگاه فرایندی و ماشینی در تهیه و عرضه کتاب، نگاهی علمی و تخصصی، به‌روز و همگام با تحولات دانش دارد.

کتابخانه تخصصی تراز خود به مثابه دایرة‌المعارف پویا و سیال علم در یک عرصه خاص است و گذشته تا حال و آینده یک دانش را در خود جای داده‌است و زبان گویای تاریخ، اندیشوران، اداور و تطورات، فرازها و فرودها، مسائل و چالش‌ها، اندیشه ها و افکار جریان ها و مکاتب و ….. علم در یک حوزه کاملاً تخصصی را در قفسه‌های هوشمند و هدفمند خود جای داده‌است و در عین سکوت و صامت بودن، فریاد بلند دانش در درازنای تاریخ از گذشته تا اکنون را به پژوهشگران عرضه می‌دارد.