مباحثات

رسانه فکری تحلیلی حوزه و روحانیت

امام خمینی در پیام تبریک نوروزی سال ۱۳۶۳ از این مهم پرده برداشتند که اعیاد دینی در پی یک نحوه ریاضت‌های ایمانی حاصل می‌شود. به واسطهٔ این ریاضت‌ها و اعمال عبادی است که یک روز به واقع، عید و مبارک می‌گردد. در تعبیر امام(ره)، عید نوروز نیز اگر در قرابت با این گونه اعمال عبادی قرار گیرد، می‌تواند اطلاق عید واقعی بر آن شود. ایشان در این پیام آوردند که «عیدهایی که اسلام تأسیس فرموده است، به حسب نظرهای مختلفی که اهل نظر دارند و به حسب قشرهای مختلفی که برخورد می‌کنند با آن بسیار مختلف است. آن برداشتی که اهل معرفت از عید می‌کنند با آن برداشتی که دیگران می‌کنند بسیار مختلف است. آنها بعد از اینکه در ماه مبارک رمضان آن ریاضت‌ها را می‌کشند و کشیدند، روز عید روز لقای آنهاست؛ لقاء ﷲ است آن روز برای آنها. آنها همه چیز را از او می‌دانند. آن روز را عید می‌کنند برای اینکه بعد از ریاضیات یوم ورود است به حضرت. عید قربان را بعد از اینکه تمام عزیزان خودشان را از دست دادند معیارهایی برای ملاقات می‌شوند. آن هم ملاقات است بعد از اینکه نفس خودشان را کشتند و هر چه عزیز است در راه خدا از آن گذشتند، آن وقت است که روز لقاست. و جمعه هم اجتماعاتی که مسلمین با هم می‌کنند مهیا می‌شوند اهل معرفت برای لقاء ﷲ. پس برداشت آنها از عید، غیر برداشت ماست و ما هم امیدواریم که به تبع اولیاء خدا به جلوه‌ای از آن جلوه‌ها برسیم و ذره‌ای از آن معارف در قلب ما واقع بشود.» (صحیفه امام، ج ۱۸، ص ۳۹۵)imam-norouz

ایشان اعیاد اسلامی را بازتاب اعمالی می‌دانند که انسان انجام می‌دهد و به سبب آن اعمال، عید حقیقی حاصل می‌شود. سپس عنوان می‌کنند که نوروز نیز می‌تواند با اعمال عبادی به عید واقعی بدل گردد.

مرحوم امام(ره) در نوروز ۱۳۶۶ نیز، این روز را در قرابت با اعیاد اسلامی، مبارک اعلام کردند و فرمودند: «نوروز امسال یک خصوصیاتی دارد که برای ما خصوصیات مبارکی است. و من به ملاحظهٔ آن خصوصیات به تمام مسلمین جهان و مظلومین جهان و ملت مجاهد و عزیز خودمان تبریک عرض می‌کنم. از خصوصیاتی که کمتر اتفاق می‌افتد این است که امسال این سال نو بین دو عید بزرگ واقع شده است، بین سیزدهم رجب و مبعث، مبعث که مال بعثت ولی ﷲ اعظم، ولی مطلق بالإصاله است، و مولود که باز عید ولی ﷲ بالتبع است و این دو بزرگوار در عوالم غیب با هم بودند، متحد بودند و در شهادت در این عالم یکی مظهر آن غیب مطلق است در بعث و یکی مظهر آن غیب مطلق است در امامت. و این برای ما باید عبرت باشد که مایی که الان در این عید، در این روز نوروز واقع شدیم، بین دو عیدی واقع شدیم که صاحبان آن دو عید در همه نشئات با هم بودند و در این نشئه هم برادر بودند، ما باید از این عبرت بگیریم که ما هم برادری خودمان را حفظ کنیم.» (صحیفه امام، ج ۲۰، ص ۲۳۴)

امام خمینی در این کلام خود تأکید می‌کنند: «من به ملاحظهٔ این دو عید اسلامی است که نوروز را به همه تبریک می‌گویم.» پس از آن درباره بزرگداشت مبعث و میلاد امیر المومنین(ع) سخن می‌گویند و نه عید نوروز.

در نوروز ۱۳۶۷ هم امام خمینی، اعیاد اسلامی را در پیش می‌کشند و مبارکی نوروز را در هم‌زمانی با میلاد سید الشهداء(ع) می‌دانند: «خداوند این سال جدید را بر همهٔ مسلمین، بر ملت ما و بر همهٔ مستضعفین جهان مبارک کند و این سال یک خصوصیاتی دارد که کم اتفاق می‌افتد. نوروز در آستانهٔ ولادت حضرت سید الشهداء است. ما باید انگیزهٔ قیام ایشان را ببینیم چی بود و مقصد ایشان چی بود و وضع زندگی ایشان و همهٔ ائمه(ع) چی بود، خصوصاً در ماه شعبان چه وضعی داشتند.» (صحیفه امام ج ۱، ص ۲۱)

امام خمینی پس از این، به ذکر مناقب امام حسین(ع) می‌پردازند و مسئولان و مردم را به تبعیت از سیرهٔ امام در آن سال دعوت می‌کنند. ایشان در این سخنرانی این‌گونه ادامه می‌دهند: «در مناجات حضرت در دعای عرفه حضرت سید الشهداء ملاحظه می‌کنید که چه مسائلی در آن هست و ما ازش غافل هستیم. ماه شعبان این خصوصیت را دارد که الان عید نوروز ما در آستانهٔ ولادت حضرت سید الشهداء است و دنبال او ولادت حضرت مهدی(عج) که آن هم در ۱۵ شعبان واقع شده است. بنابراین تقریبا باید ما بگوییم که یک حجتی است بر ما این دو ولادت و این واقع شدن این روز شریف و این روز نوروز در یک همچو آستانه‌ای که این دو بزرگوار که هر دو اقامهٔ عدل می‌کردند.» (صحیفه امام، ج ۲۱، ص ۱) امام خمینی با پیش کشیدن عید میلاد امام حسین، و ذکر مناقب آن حضرت، نوروز را مبارک اعلام می‌کنند.

ایشان در نوروز ۱۳۶۸ نیز قرابت نوروز را با میلاد امام حسین و امام زمان(عج) در پیش می‌کشند: «امسال نوروز ما در بین دو عید واقع شده است، یکی عید سعید ولادت حضرت امام حسین(ع) که احیا کننده دین اسلام بود از صدر اسلام تا آخر الزمان، و یکی هم عید ۱۵ شعبان ولی عصر- ارواحنا فدا- که او تا ازل احیا می‌کند دین خدای تبارک و تعالی را و ما امیدواریم که ملت ما در این سال نو به طوری عمل کنند که سیرهٔ انبیا بوده است. به طوری عمل بکند که سیرهٔ اولیا بوده است و آن این است که هواهای نفسانی از بین برود.» (صحیفه امام ج ۲۱، ص ۳۲۵) امام خمینی در پیام نوروزی خود از مبارکی این اعیاد اسلامی سخن می‌گویند و سخنی از نوروز را در پیش نمی‌کشند.

امام خمینی تأکید داشتند که روز عید آدابی دارد که رعایت کردن آنها می‌تواند به خجستگی مضاعف عید بیفزاید. ایشان در سخنرانی نوروزی خود این اعمال را توصیه می‌کنند و آن را به عید نوروز نیز تعمیم می‌دهند: «نکته‌ای که می‌خواستم عرض کنم این است که در اعیادی که اسلام به ما عنایت فرموده است، در همه آن اعیاد آنچه که انسان ملاحظه می‌کند همه اش مسئله ذکر و دعاست، نماز است، روزه است، ذکر است، دعا است. و در این عید هم که عید ملی است و اسلامی نیست لکن اسلام هم مخالفتی با آن ندارد باز می‌بینیم که در روایتی که وارد شده، از آداب امروز روزه گرفتن است، از آداب امروز دعا کردن است، نماز خواندن است…» (صحیفه امام، ج ۱۷، ص ۳۷۰)

امام خمینی در سخنرانی که هفتم اسفند ماه ۱۳۵۹ در جمع کارکنان وزارت دفاع بیان کردند، از نوروز با تعبیری یاد کرده‌اند که گویای موضع ایشان در قبال این روز باستانی است. ایشان پس از توصیه‌های مکرر در مورد شرایط جنگی کشور این‌گونه بیان می‌کنند: «… من می‌خواهم تقاضا کنم از تمام کسانی که در ایام به اصطلاح خودشان عید نوروز می‌خواهند تشریفات داشته باشند که از تشریفات خود کم کنند…» (صحیفهٔ امام، ج ۱۴، ص ۱۵۷) تعبیر امام در مورد نوروز با این عبارت «به اصطلاح خودشان عید نوروز» گویای موضع ایشان نسبت به این روز است.

ایشان در نامه‌ای که برای میرزا محمد ثقفی- پدر همسر امام- نگاشته‌اند نیز ابتدا عید مبعث را تبریک می‌گویند و هم‌زمانی آن با نوروز را مبارک می‌دانند. تأکید امام بر عید مبعث است: «تصدقت شوم، در این عید سعید مبعث ختمی مرتبت(ص) که مصادف با سال جدید است، تبریک عرض و سلامت و سعادت حضرت‌عالی و بستگان محترم را از خداوند تعالی خواستارم…» (صحیفهٔ امام، ج ۱، ص ۳۶)

امام خمینی عید نوروز را گرامی می‌داشتند، آن را مایهٔ بهجت و سرور می‌دانستند، اعمالی عبادی را برای این روز از زبان معصومین(ع) نقل می‌کردند، اما آنچه مسلم است این روز را ذیل سایر اعیاد اسلامی قرار می‌دادند. نوروز اگر هم‌زمان با اعیاد اسلامی می‌شد، ارجحیت با غدیر و قربان و ۱۵ شعبان بود. امام خمینی اگر چه هیچ‌گاه این روز را مورد انکار قرار ندادند اما کوشیدند تا به واسطهٔ اعیاد اسلامی، نوروز را نیز مبارک گردانند.

رده‌های مرتبط