مباحثات

رسانه فکری تحلیلی حوزه و روحانیت

حجت‌الاسلام دکتر مصطفى صادقى عضو هیأت علمی پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت(ع) و مدیر گروه سیره اهل بیت(ع) این پژوهشکده است. وی علاوه بر سطح چهار حوزه علمیه، در مقطع دکترا رشته‌ی تاریخ اهل بیت(ع) مشغول به تحصیل است. دکتر صادقی مؤلف کتاب‌هایی چون: فهرس المقالات التاریخیه (با مقدمه استاد رسول جعفریان)، پیامبر و یهود حجاز، تحلیل تاریخى نشانه‏هاى ظهور، کاشان در مسیر تشیع، شرح غم حسین(ع) (ترجمه تحقیقی بخش اصلی مقتل خوارزمی)، گزیده کتابشناسی تاریخ تشیع، دولتمردان شیعه در دستگاه خلافت عباسی، تاریخ امامیه (گذری بر ده قرن تاریخ سیاسی شیعیان دوازده امامی).
از مقالات وی هم می‌توان به این موارد اشاره کرد: برخوردهاى مسالمت‏ آمیز پیامبر با یهود، یهود در کتاب الصحیح، دشوارى نام‏ها در پژوهش‏هاى تاریخى، تأملى در روایت‏هاى علائم ظهور، الفتن ابن‏حماد قدیمى‏ترین کتاب در مهدویت، رأس‌الحسین(ع)‏ و مقام‏هاى آن، نقد و بررسی گزارش اعدام مردان بنی قریظه بعد از جنگ خندق (ترجمه مقاله ولید عرفات)، سفیانى و مدعیان تاریخى، دیدگاه تاریخی راوندیان، نقدی بر شیوه‌های ارجاع در نگارش، زمانه فیض (اوضاع سیاسی اجتماعی دوران فیض کاشانی)، تدوین بخش کاشان از «اطلس شیعه» زیرنظر استاد جعفریان، اصول حقوق جنگ در سیره نبوی، ارزش‌های اخلاقی در نهضت حسینی، دولت‌های شیعه (بررسی گرایش‌ها).
دکتر صادقی هم اکنون در حال تحقیقی است با عنوان «منبع‌شناسی و نسخه‌شناسی لهوف». این نوشتار گزارش کوتاهی است که وی از این پروژه برای ما ارسال کرده است.

مقدمه

عنوان این طرح در ابتدا تاریخ‌نگاری ابن طاووس بوده است و کتاب لهوف نیز به‌صورت مجزا درون این طرح مورد بررسی قرار می‌گرفت؛ اما در ادامه تصمیم گرفته شد که عنوان آن به «منبع‌شناسی لهوف» تغییر کند. در این کتاب به منبع‌شناسی کتاب لهوف و مقایسه آن با گزارش‌های معتبر و مشهور عاشورا مانند روایت ابن مخنف پرداخته می‌شود. به جهت اهمیت و مراجعه فراوان به کتاب لهوف، نسخه نویسان زیادی آن را استنساخ کرده‌اند؛ اما غالب این چاپ‌ها عمومی است و از نظر علمی نمی‌توان بر آن‌ها اعتماد کرد. لازم به ذکر است که کتاب ارزشمند لهوف، تنها اثر مستقل سید بن طاووس در مورد ائمه(ع) است.

 

ضرورت پژوهش

با توجه به اهمیت کتاب لهوف سید بن طاووس که پس از تألیف آن، مرجعی مهم و قابل اعتماد برای بسیاری از نوشته‌های عالمان شیعه بوده است – و تا به امروز به‌عنوان یکی از کتب مشهور در موضوع قیام و شهادت امام حسین(ع) به‌شمار می‌رود – لازم است منابع این کتاب نیز بررسی و اندازه اعتبار روایات و گزارش‌های آن‌ها مشخص شود. از سوی دیگر اختلاف نسخ این اثر به اندازه‌ای است که می‌تواند در اعتبار روایات آن تأثیرگذار باشد. از این رو ضرورت دارد که بدان پرداخته شود.

 

مراحل انجام پروژه

این پروژه در سه ماهه اول ۱۳۹۴ به اتمام رسیده و اکنون در حال طی نمودن مراحل مربوط به ارزیابی و نظارت است؛ اما در جلسه شورای علمی پژوهشکده، نظر اعضا بر آن شد که ترجمه جدیدی از لهوف نیز بدان افزوده شود. در حال حاضر حدود یک چهارم از کار ترجمه آن نیز انجام شده و از این رو ممکن است تکمیل این اثر به همراه ترجمه آن، تا پایان سال جاری به طول انجامد.

 

نوآوری پژوهش

نوآوری تحقیق این است که اولاً تصحیح جدیدی از کتاب لهوف ارائه می‌شود که با چاپ‌های پیشین آن متفاوت است؛ ثانیاً سعی شده تا منابعی که سید بن طاووس در لهوف از آن‌ها استفاده کرده، یافته و بررسی شود؛ در این ارتباط حدود ۷۵ نسخه خطی مورد بررسی قرار گرفته و مقایساتی نیز بین آن‌ها صورت پذیرفته است.

رده‌های مرتبط