مباحثات

رسانه فکری تحلیلی حوزه و روحانیت
یادداشت؛

از سال ۱۳۵۸ که دو تشکل حوزوی جامعه مدرسین و جامعه روحانیت مبارز تهران و حزب نیمه‌حوزوی جمهوری اسلامی وارد عرصه سیاست شدند و حکومت را در دست گرفتند ولی نقد دولت تنها کارکرد جامعه مدرسین نبود. آنها که از بدو شکل‌گیری جلسات خود در ابتدای دهه چهل، ایده اصلاح حوزه را در سر داشتند، اکنون که نظام سیاسی کشور را نیز همگام با خود می‌دیدند. ادامه 

یادداشت شفاهی/ نگاهی به آخرین تحولات مصر

برای تحولی که در مصر اتفاق افتاد می‌توان چند ریشه در نظر گرفت؛ سیاست آمریکا این بود که پس از انقلاب‌های منطقه، جریان‌های اسلامگرا مسیر صحیحی که همان تقابل با منافع آمریکا در منطقه است را طی نکنند. آمریکا به دنبال این بود که جریان اسلامگرا و جریان غیر اسلامگرا که معارض با آمریکا هستند در نقشه‌ای از پیش تعیین شده‌ بازی کنند و نتیجه آن به ضرر جریان آمریکا نشود. ادامه 

روشنفکری حوزوی، به معنای خاص روشنفکری، اندیشیدن و سازماندهی زندگی بر اساس مفاهیم جدید، در پرتو نگرش نو و بازخوانی سنت دینی است. آغاز تاریخ روشنفکری حوزوی را انقلاب مشروطیت دانسته‌اند؛ اما به نظر می‌رسد، دقیق‌تر این باشد که آغاز تاریخ روشنفکری حوزوی را قبل از انقلاب مشروطیت بدانیم. ادامه 

در روزهای اخیر شاهد ناآرامی‌های مردمی در مصر بودیم که با دخالت ارتش و نظامیان عملا حکومت یک‌ساله و اندی به ریاست محمد مرسی با شکست مواجه شد. اما نگاه به تحولات مصر از زاویه دیگری نگرانی‌های خاص خود را به همراه دارد. مصر یکی از محوری‌ترین کشورهای اسلامی است. وجود جامعه الأزهر در این کشور، جایگاه ویژه‌ای به مصر در بین سایر کشورهای اسلامی بخشیده است و قطعا تحولات اخیر مصر تأثیر فراوانی بر جایگاه و عملکرد جامعه الأزهر و به تبع آن جهان اسلام خواهد داشت.

جامعه الأزهر علی‌رغم همه افت‌وخیزها و البته عملکرد بسیار نادرست خود در سال‌های اخیر همچنان مورد توجه بسیاری از مسلمانان جهان است. شاید به همین دلیل هم هست که تحولات این کشور به دقت تحت نظر کشورهای غربی از جمله آمریکا بوده و این کشورها تلاش دارند نقش مؤثری در تحولات سیاسی این کشور داشته باشند.

از زمان سرنگونی حکومت مبارک و بازشدن فضای سیاسی و دینی در مصر، حوزه‌های علمی تشیع به‌ویژه حوزه‌های علمیه و در رأس آنان مراجع عظام تقلید ابراز امیدواری کرده‌اند که کشور مصر به روزهای اوج خود بازگردد و تبلیغ دین در این کشور همچون گذشته صورت گیرد. همچنین مراجع عظام تقلید بارها بر ارتباط مستمر و برادرانه جامعه الأزهر و حوزه علمیه قم تأکید داشته‌اند و تلاش خود را برای دیدارها و گفت‌وگوهای علمیه این دو مرکز دینی شیعه و سنی به کار بسته‌اند.

اینک کشور مصر دچار التهاب و تشنج است و این دگرگونی سیاسی قطعا تأثیر مستقیمی بر جایگاه جامعه الأزهر در بین مسلمانان جهان خواهد گذاشت.

بنابراین لازم است کارشناسان بین الملل حوزه علمیه قم تحولات اخیر مصر را به دقت زیر نظر داشته و ارزیابی‌های خود را جهت واکنش صحیح مراجع تقلید ارائه دهند. همچنین از بزرگان حوزه و علما و مراجع تقلید انتظار می‌رود با درایت و دوراندیشی خود از هر گونه اظهار نظر عجولانه اجتناب کنند تا إن‌شاءلله بار دیگر ثبات سیاسی به این کشور بازگردد و ارتباط متقابل حوزه علمیه قم و جامعه الأزهر بهتر از گذشته برقرار شود. ادامه 

انتخاب حجت الاسلام والمسلمین حسن روحانی فراتر از جهت‌گیری‌های سیاسی که بیشتر مورد توجه مردم است، اعتماد به یک روحانی و عضو فعالی از جامعه روحانیت مبارز و مجلس خبرگان رهبری بوده است. طبیعتا ایشان نیز به این مهم توجه خواهد داشت و شأن و جایگاه روحانیت را در این پست حساس همیشه مدنظر قرار خواهد داد. ادامه 

درس خارج، برترین و بالاترین مرحله از درس‌های حوزوی در زمینه فقه و اصول به شمار می‌رود. این برتر بودن به آن دلیل است که اجتهاد، جایگاهی بسیار بالا در اسلام به‌ویژه تشیع و آن هم در عصر غیبت دارد که ما راهی به ‌سوی دریافت احکام از معصوم نداریم و باید به مجتهد مراجعه کنیم. اجتهاد در مرحله درس خارج شکل می‌گیرد؛ به همین جهت، مرحله‌ای مهم و اثرگذار و از هر جهت، درخور توجه و اهمیت است. با این وصف، و به‌ رغم این اهمیت، موضوع مطالعه قرار نگرفته، و چیستی، فرهنگ، فایده‌ها و روش آن، بررسی نشده است. ادامه