مسأله حجاب از فروع معمولى دين فراتر رفته؛ هرچه به آن اهميت داده شود بهجاست
آيتاللّهالعظمى مكارم شيرازى
حجاب يكى از فروع دين اسلام و از ضرورياتى است كه در آيات متعدد قرآن به صراحت آمده است؛ لذا همه فرقههاى مسلمانان بدون هيچ اختلافى به آن اعتقاد دارند.
در دنياى امروز حجاب بهعنوان سمبل اسلام شناخته شده است. كسانى كه مىخواهند با اسلام مبارزه كنند، با حجاب زنان محجبه مبارزه مىكنند و آنها كه مىخواهند اسلام را نشان دهند، حجاب را نشان مىدهند. حتى گاهى دشمنان تعبير مىكنند که اگر ما موفق شويم حجاب را از سر مسلمانان يا از سر زنان ايرانى برداريم، در واقع تا حد زيادى توانستيم اسلام يا نظام جمهورى اسلامى را شكست دهيم.
بنابراين مسأله حجاب از فروع معمولى دين فراتر رفته است و به همين دليل هرچه به آن اهميت داده شود بهجاست. امروزه مسائل اجتماعى ـ اخلاقى پيوند زيادى با مسأله حجاب پيدا كرده است. ما در شرايطى زندگى مىكنيم كه اگر مسائل مربوط به حجاب پىگيرى و تقويت نشود، فساد اخلاقى بسيارى از جوانان ما را فرا خواهد گرفت و اين فساد اخلاقى جنبه فساد سياسى هم پيدا مىكند و ديگر نمىتوان در صحنههاى سياسى و مبارزههاى نظامى و امثال آن، از جوانان انتظارى داشت.
حوزههاى علميه بايد در عرصه مبارزه علمى و فرهنگى با بدحجابى پيشگام باشند و با تحقيقات علمى و پژوهشى خود، از افراطها و تفريطها جلوگيرى كنند.
تنها زمانى مىتوانيم در مبارزه با بدحجابى موفق باشيم كه همه دستگاههاى دولتى، نيروى انتظامى، صدا و سيما و حوزهها حركت هماهنگى را با هم دنبال كنند.
ما بايد ثابت كنيم كه مسأله حجاب نه يك عادت، تعصب يا رفتاری از روى خشونت، بلكه بحثی منطقى است كه اگر غيرمسلمين هم آن را رعايت كنند به نفع آنان است.
اين غربگرايى كه در قرن اخير به صورت يك هجوم به سوى كشورهاى اسلامى سرازير شده، آسيب شديدى به مسأله حجاب زده است؛ بهگونهاى كه بىحجابى در بعضى از كشورها به صورت يك فرهنگ در آمده است و ما بايد در مقابل اين هجوم، اعتماد به نفس را به مسلمين برگردانيم تا اين آسيبها را جبران كنيم.
به صلاح نیست که حجاب خاصی را برای خانمها مشخص کنیم
آيتﷲالعظمى نورى همدانى
فضلا و پژوهشگران حوزوى بايد در بعد محتوايى حجاب و پوشش به بررسى فقهى با توجّه به قرآن و سيره اهل بيت(ع) بپردازند. در اين بعد آنچه اسلام مىخواهد اين است كه فعاليت و ميدان غريزه جنسى در كادر خانوادگى و در چارچوب ازدواج مشروع صورت گيرد؛ اما در غير اين چارچوب، هرچه تداعىكننده شهوت و غريزه جنسى و موجب فساد باشد از نظر اسلام ممنوع است. البته تداعى غريزه جنسى ممكن است به شكلهاى مختلف در جامعه بروز پيدا كند. ما بايد همين كليات را بيان كنيم. اساساً شأن فقيه بيان كليات احكام خداست؛ اما شكل حجاب و خصوصيات آن را بايد به خود خانمها واگذار كنيم يا از نظرات مشورتى آنان استفاده كنيم. من معتقدم اگر ما حجاب خاصى براى خانمها معين كنيم ممكن است عكسالعمل نامطلوبى ايجاد كند و اين به صلاح نيست.
از نظر ما چادر حجاب برتر است و از حضرت فاطمه زهرا(س) است و اين مزيت را دارد كه زن متدين با اين پوشش مىتواند در هر شرايطى، حجاب خويش را حفظ كند.
هر چند دولت اسلامى وظيفه امر به معروف و نهى از منكر را بر عهده دارد، اما تعيين معروف و منكر بر عهده عالمان، فضلا و محققان است. دولت با بهرهگيرى از مراتب امر به معروف و نهى از منكر و با مشروعيتى كه در حكومت اسلامى دارد، اختيار دارد به اجبار جلوى بدحجابى را بگيرد؛ چرا كه محيط اجتماعى بر خلاف محيط خانوادگى براى همه مردم است و هر كس آن را آلوده كند ظلم و خيانت به همه كرده است؛ اما هرگونه اقدام در مورد حجاب بايد با ظرافت و لطافت خاصى همراه باشد. در مسأله بدحجابى بعضىها غرض دارند كه بايد شناسايى شوند؛ اما اكثر زنان ما متدين هستند؛ لذا بايد فرهنگسازى صورت گيرد. تنها با اجبار نمىتوان برخورد كرد. با فرهنگسازى، ملايمت و تذكر مىتوان مشكل را برطرف كرد.
حساسيت جهانی حجاب در دنیای امروز
مرحوم آيتﷲالعظمى موسوى اردبيلى
امروزه مسأله حجاب در دنيا حساسيت ايجاد كرده است. فعلاً حجاب شعار اسلام شده است؛ يعنى اگر بخواهند حجاب را بردارند، نهتنها حكمى از احكام اسلام تعطيل شده است، بلكه به يكى از شعائر ضربه خورده است. ما هم بايد دقت كنيم كه نظر واقعى اسلام را در اين زمينه بيان كنيم. جمعى از تركيه آمدند اينجا و از من پرسيدند: «ما مجبور شدیم دخترانمان را وسط سال از مدرسه بيرون بیاورديم؛ براى اينكه دولت گفته آنها محجبهاند و نمىتوانند وارد مدرسه شوند. اختيارش هم دست ما نيست. امر داير است بين اين كه يا بايد حجاب را بردارند يا درس را تعطيل كنند. جاى ديگر هم امكان تحصيل نيست. ما چكار كنيم؟».
اگر ما بگوييم دخترانشان را مدرسه نفرستند، اين عملى نيست و در حد يك حرف است. چند نفر حاضرند بچههايشان را از مدرسه بيرون بياورند؟ اگر مدرسه نروند آينده آنها خراب مىشود؛ آنها را به مراكز علمى راه نمىدهند و اشتغالشان نیز بههم مىخورد. آنهايى كه حرف ما را بشنوند، صدمه مىخورند؛ لذا نبايد كارى كنيم كه تناقض در كار ما ايجاد شود. اين فقط مشكل كشور تركيه نيست؛ در كشورهاى ديگر هم مسلمانان هستند؛ تعدادى از شیعیان در اروپا هم حضور دارند. ما در جواب آنها چه بگوييم؟ كدام طرف را ترجيح بدهيم كه ضرر به اسلام و مسلمین نداشته باشد و مردم را از دین فراری ندهد؟
شما (محققان حوزوی) كه روى چنين مسألهاى دست گذاشتهايد، جدى تعقيب كنيد؛ مسائل را دقيقاً ملاحظه كنيد و ببينيد چيزهايى كه ما مىگوييم چه مقدارش مذهبى است و چه مقدارش مذهبى نيست. خدا رحمت كند مرحوم آقاى بهشتى را؛ قبل از پيروزى انقلاب با ايشان قرار گذاشتيم كه يك نگاهى به اسلام بكنيم، ببينيم اسلامى كه پيامبر آورده كدام است و درباره آن چه مىدانيم و آنچه الآن در دست ماست، چه مقدار از پيامبر است و چه مقدار از بنى اميه و چه مقدار از بنى عباس و چه مقدار هم مال ايرانىهاست. اسلام از آن زمان تاكنون به محيطها، فرهنگها و جوامع مختلف اسلامى وارد و خارج شده است. يك مقدار در آنها اثر گذاشته و مقدارى هم از آنها اثر پذيرفته است. چيزهايى هست كه از اسلام نيست و ما به آن اضافه كردهايم؛ خصوصاً كه آقايان علماى ما ـ رحمة اللّه عليهم ـ مقدس بودند و احتياط را طريق نجات مىدانستند. هرجا يك مقدار گير مىكردند مىگفتند احتياطاً اين كار را نكنيد. در بعضى جاها اشكال ندارد كه بگوييم احتياطاً اين كار را نكنيد؛ ولى در نماز و حجاب نمىشود گفت احتياط كنيد؛ باید ببینیم مسأله چیست که نمیشود.
خلاصه اين كه شما يك مسأله حساس را پيدا كردهايد؛ مسألهای كه نهتنها در اسلام، بلكه در جهان حساسیت دارد و حتى در كشورهاى اسلامى دربارهی آن صفبندى شده است. در ايران هم دستهاى داريم كه حجاب را قبول ندارند؛ ولى در اقليت هستند. پس شما انشاءﷲ آن طور كه خدا و رسولش راضى هستند قدم برداريد؛ احكام اسلامى را از قديم و جديد، از كتاب و سنّت و سيره پيامبر و اهل بيت درآوريد و با يك زبان قابل فهم و قابل قبول و با ادلّه ارائه كنيد. در اين صورت خدمت با ارزشى به اسلام كردهايد.
کار علمی در مسألهی حجاب کافی نیست؛ نظارت هم باید باشد
آيتﷲالعظمى صافى گلپايگانى
اين مسأله كه شما (محققان حوزوی) دنبال كرديد واقعاً نكته لازمى است كه مىبايست خيلى پيش از اين به آن توجّه عميق مىكرديم. البته اين از آثار و بركات انقلاب اسلامى است كه حجاب با آن وضعى كه رضاخان در اين مملكت ايجاد كرده بود، به اين حالت در آمده و با گذشته قابل مقايسه نيست. بايد تلاش كنيم، اين وضع را حفظ كنيم تا عواملى باعث نشود كه وضع به گذشته برگردد.
حجاب از ضروريات اسلام است و يكى از امتيازات بزرگی كه مسلمانها در برابر ملل ديگر به آن شناخته مىشوند، همين مسأله حجاب زنها و عدم اختلاط زن و مرد با آن كيفيتى است كه در غرب ديگر متداول است. اين هويت و شخصيت اسلامى كه در طول ۱۴۰۰ سال برقرار شد، روز به روز مستحكمتر گشته است.
يكى از مقاصد بزرگ استعمارگران كه تقريباً از صد سال پيش دنبال مىكنند اين است كه حجاب را از بين ببرند. آنها مىدانند كه اگر كشف حجاب صورت گيرد هويت مسلمانان عوض مىشود و واقعاً هم همينطور است؛ يعنى حفظ شخصيت اسلامى ما وابسته به حجاب است. اگر حجاب زنها از بين برود شخصيت اسلامى ما خيلى مخدوش مىشود. اگر ما بخواهيم شخصيت اسلامى خود را حفظ كنيم و جامعه ما جامعه مسلمان باشد حتماً بايد هر چه مى توانيم در مسأله حجاب سرمايهگذارى كنيم تا اين امتيازى كه در بين ملل دنيا داريم محفوظ بماند. اهميت اين مسأله در آيات و روايات هم مشخص است و دشمنان هم به آن پى بردهاند؛ لذا به آن هجوم آوردهاند. آنها ديدند با اين اعتقاد و التزامى كه زنهاى مسلمان بر حجاب دارند با تبليغ و شعر و غيره نمىشود با آن مبارزه كرد؛ لذا گفتند بايد همراه با فشار، زور و ظلم فوقالعاده باشد كه در تاريخ سابقه نداشته باشد؛ مثل كارهاى مصطفى كمال در تركيه و رضاخان در ايران. چه ظلمها و جنايتها كه به اين عنوان انجام دادند؛ اصلاً به واسطه كشف حجاب، ديكتاتورى رضاخان در جامعه محكم شد. البته مسلمانان غيرتمندى هم در مقابل اين هجوم براى محو هويت اسلامى ايستادگى كردند.
ما هم بايد در اين مسأله اساسى كه با هويت مسلمانان ارتباط دارد كوشش كنيم تا حفظ و محكم بشود و با اين فرصتى كه در اين انقلاب براى ما پيدا شده است دوباره نهادينه شود. البته يك بعد اساسى مسأله همين است كه شما از حوزه و روحانيت با بررسى آيات و روايات انجام مىدهيد؛ ولى عمده اين است كه همه نهادهاى مسؤول در اين موضوع به ميدان بيايند و كار كنند. مثلاً مىتوانند زنهايى كه در ادارات شاغل هستند را موظف كنند كه تحت شرايط خاصى در ادارات كار كنند.
بايد كارى كنيم كه كل فرهنگ دينى پياده شود؛ اولاً براى مردم معرفى و تبليغ شود؛ ثانياً در ميدان عمل پياده شود.
الآن بعضى از لباسهايى كه زنها در بازار يا در تلويزيون مىپوشند، لباس زينت است كه حتماً اينها را بايد اصلاح كرد. در فيلمها زنها طورى مطرح مىشوند و بهگونهاى ارتباط دارند كه مثل اينكه فرهنگ اسلامى نيست و نبايد مراعات شود. راديو و تلويزيون از باب اين كه تمامى زنهاى مملكت زير پوشش آن هستند، خيلى مؤثر است. بايد اشخاص متعهد در رأس اين كار باشند كه اين امور را رعايت كنند.
عمده مطلب اين است كه اين بحث جامع الاطراف است. اگر بخواهيم مسأله حجاب اسلامى در جامعه جا بيفتد، نمىشود گفت فقط كار علمى صورت گيرد؛ بايد نظارت هم وجود داشته باشد.
آنهايى كه مسؤوليتهاى بالاترى دارند بايستى به مردم نشان دهند كه به اين مسأله علاقهمندند. ضعف نداشته باشند. خيال نكنند كه اگر بگوييم مسئله اين نيست، روشنفكرى است. بايد كاملاً به اين افتخار داشته باشيم. الآن اين مسئله در دنيا هم مطرح است. مسئله اى نيست كه اگر در دنيا بگوييم و روى آن بايستيم بگويند اينها كهنه پرست هستند. الآن در خيلى جاها جدا كردن زن و مرد در مدارس و دانشگاه ها مطرح شده است.
آپارات
اینستاگرام
توییتر
تلگرام
ایتا
