هفته گذشته فیلمی از اعتراض تند یکی از اساتید حوزه اصفهان منتشر شد که توضیحات تکمیلی، حکایت از انتقاد طیفی از طلاب این حوزه از رفتارهای غیرموجه و دون شأن مدیریت حوزه در مسائل مالی داشت. پس از آن نیز گفته میشود این استاد منتقد از ادامه تدریس منع شده است.
در این نوشتار به دنبال اثبات یا انکار صحت این اعتراض نیستیم؛ چراکه باید اطلاعات کاملی از جوانب موضوع داشته باشیم. اما دلیل اعتراض تند آن هم در فضای بسیار محترمانه و اخلاقی حوزه را میتوان از جوانب مختلف مورد بررسی قرار داد.
سازوکار انتخاب مدیران حوزه و روش مدیریتی آنان از عالیترین مقام حوزههای علمیه تا مدیران مدارس کوچک بهصورت کاملاً سنتی صورت میپذیرد. در این سازوکار جامعه مدرسین و شورای عالی حوزههای علمیه، مدیر حوزه را با کسب نظر مراجع تقلید انتخاب میکنند و مدیر حوزه نیز به صلاحدید معاونان و ردههای پایینتر را انتخاب میکند. تنها نقطه وصل جامعه مدرسین به بدنه طلاب «مجمع نمایندگان طلاب» هستند که اولاً نظرات و تصمیمات آنان ضمانت اجرائی ندارد و ثانیاً متأسفانه به اعتقاد بسیاری این مجمع در حد یک جمع رفع تکلیفی از دستور امام خمینی(ره) در منشور روحانیت باقی مانده است.
با توجه به سازوکاری که بیان شد عملاً طلاب حوزههای علمیه و حتی اساتید از مقدمات گرفته تا سطوح عالی هیچ سهمی در انتخاب مدیران و تعیین سیاستهای کلی و حتی مسائل جزئی اجرائی حوزههای علمیه ندارند و جالب اینجاست که این روند تشکیلاتی تا کوچکترین مدرسه علمیه شهرستانها نیز جاری است. در کنار همهی این مسائل، برخی باورهای اعتقادی مانند ولایت مدیر مدرسه بر کلیهیامور عملاً حالت تقدس به تصمیمات و رفتارهای مدیران میدهد و هرگونه انتقاد یا نقد رفتارهای مدیران مذموم تلقی میشود.
از سوی دیگر اما طلاب امروزی حوزههای علمیه پیش از ورود به حوزه در سازوکار کاملاً مشارکتی وبهعبارت دیگر دموکراتیک تربیت شدهاند؛ از دوران ابتدایی و دبیرستان با شورای مدرسه و در اجتماع نیز با شورای شهر و سایر برنامههای مشارکتی در تصمیمگیریها عجین شدهاند و ذهن آنان برنمیتابد که در زندگی جدید نهتنها طلاب، بلکه اساتید نیز هیچ جایگاهی در تصمیمات ندارند. آنهایی که دانشگاه بودهاند هم فعالیت انجمنها و تشکلهای مختلف و تأثیر آنان بر تصمیمات صنفی دانشگاه را دیدهاند.
با توجه به وضعیت موجود درونسازمانی حوزه و وضعیت جامعه امروز این سؤال جدی مطرح است که چرا نباید فضایی برای بیان نظرات طلاب و اساتید و سهیمشدن آنان در تصمیمات مدارس و حوزههای علمیه وجود داشته باشد؟ برای نمونه اگر فضای تقدسی برای تصمیمات مدیریت حوزه علمیه اصفهان ایجاد نمیشد و از سوی دیگر در یک فرایند کاملاً منطقی نظر طلاب مورد توجه قرار میگرفت، آیا شاهد چنین رفتارهای ظاهراً تند و هنجارشکنانه بودیم؟
پیش از این نیز مباحثات درباره اعتراضهای سلفسرویسی در حوزه ابراز نگرانی کرده و همچنان معتقد است راه انتقال انتقادها در حوزه با روش گفتوگو با بزرگان و تصمیمگیران است. درعینحال هنوز زمان تجدیدنظر در روشها نگذشتهاست و امیدواریم مسئولان حوزه تصمیمات جدی برای ارائه نظرات و انتقادات طلاب در مدارس و کلانسازمان مدیریت حوزههای علمیه داشته باشند.
(عکس از رسا)
آپارات
اینستاگرام
توییتر
تلگرام
ایتا
عبد الله به ضم دال
انقلاب اسلامی برای تنها جایی که ضرر داشت حوزه بود ولا غیر