سید کمال حیدری باز هم خبرساز شده است. این بار اما گروهی از علمای برجسته حوزه علمیه قم که در صدر شاگردان مراجع تقلید کنونی به شمار می‌روند، با صدور بیانیه‌ی مشترکی خواهان عدم توجه مؤمنین به سخنان «مخالف عقاید ضروری شیعه» شده‌اند که سید کمال بیان می‌کند.
آقای حیدری که از علمای عراقی مقیم حوزه علمیه قم به شمار می‌رود، در سال‌های اخیر بارها خبرساز شده است. تا پنج سال پیش وی مهم‌ترین کارشناس مذهبی شبکه ایرانی کوثر در موضوع نقد باورهای اهل سنت بود. در این برنامه که یک دهه از این شبکه وابسته به صدا و سیمای جمهوری اسلامی برای کشوری عرب‌زبان پخش می‌شد، آقای حیدری با تسلط و اشرافی که بر منابع حدیثی اهل سنت داشت به دفاع از آرا و عقاید شیعه می‌پرداخت. اما وی ماه رمضان پنج سال پیش در این برنامه گفت که ریشه بسیاری از روایات دینی شیعه به یهودیان، مسیحیان و زرتشتی‌ها برمی‌گردد. این سخن آقای حیدری جنجال گسترده رسانه‌ای به پا کرد و به‌ویژه برخی رسانه‌های عرب‌زبان اهل سنت از آن با عنوان «انتفاضه علیه عقاید غیر اسلامی شیعه» یاد کردند. هرچند آقای حیدری بعدها توضیح داد که این روایات غیراسلامی در زمان خلیفه دوم وارد احادیث اهل سنت و از آن طریق وارد روایات شیعه نیز شده است.
با همه این جنجال‌ها آقای حیدری به فعالیت خود در ایران و عراق ادامه داد و دفاتر وی در قم و نجف به‌عنوان یک مرجع تقلید شیعه پاسخگوی استفتائات و محل نشر کتب و برپایی جلسات درس و سخنرانی وی بود. در این سال‌ها آقای حیدری به تدریج از خود، چهره یک «مجتهد اصلاح‌گر شیعی» تولید می‌کرد و مورد اقبال جریان تجدیدنظرطلب شیعی قرار می‌گرفت.
سید کمال حیدری از پروژه «اصلاح فهم دینی» و «پالایش عقاید شیعی از خرافات» سخن می‌گوید و خواهان تقویت «عقلانیت قرآنی» در برابر «عقلانیت روایی» در میان شیعیان است. او در دوگانه امام خمینی ـ آیتﷲ خویی، اندیشه‌های اجتماعی امام خمینی را بر استادش آقای خویی ترجیح می‌دهد و شیعیان را از «وهابیت شیعی» که همان افراط‌گرایی توأم با غلو است برحذر می‌دارد.
رویه‌ای که آقای حیدری در این پنج سال گذشته در پیش گرفته است قرابت فراوانی به سلوک آقایان سید محمدحسین فضلﷲ، شیخ محمد آصف محسنی، محمدباقر بهبودی و شیخ محمد صادقی تهرانی دارد. همچنین دفاع پرشورآقای حیدری از فلسفه و عرفان اسلامی یکی دیگر از چالش‌های وی با منتقدان حوزوی اوست؛ به‌گونه‌ای که وی حتی یکی از عوامل برتری امام خمینی بر دیگر فقهای شیعه را نگاه عرفانی و «وحدت وجودی» ایشان می‌داند. وی تدریس عرفان نظری را یکی از ضرورت‌های نظام آموزشی حوزه می‌داند و قائل به نقش جدی عرفان در تعمیق اصول اعتقادی شیعه است؛ به گونه‌ای که بدون تسلط به عرفان نمی‌توان فقیه یا مفسر قرآن شد. وی حتی می‌گوید که بدون اعتقاد به نظریه مشهور عرفانی ابن‌عربی به‌نام «انسان کامل» نمی‌توان از وجود امام زمان(ع) دفاع کرد.
اَخباری دانستن جریان اجتهادی کنونی شیعه نیز یکی دیگر از مبانی پروژه انتقادی سید کمال حیدری است و این استاد ۶۲ ساله حوزه قم می‌گوید که باید به غلبه روایات بر قرآن پایان داد. اما مخالفان وی می‌گویند که این همان اتهام وهابیت به شیعه است و اجتهاد شیعی چنین رویکردی نداشته است.
بیانیه‌ی علمای حوزه علمیه قم را می‌توان اعلام یک مرزبندی مجدد علمی و اعتقادی فقها با جریان‌هایی دانست که در سید کمال حیدری متبلور شده‌اند؛ نخست: عرفان‌گرایی ابن‌عربی-صدرایی؛ و دوم: قرآن‌گرایی و عقلانیت غیر نقلی.
مرزبندی نخست، سابقه طولانی در تاریخ تشیع دارد و دومی نیز بیش‌تر محصول تحولات فکری دوره معاصر است.
شاید اگر از این منظر به چالش اخیر بنگریم درک آن آسان‌تر باشد.