از سؤالاتی که همواره در ایام برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در اذهان بیشتر شرکت‌کنندگان ـ اعم از مسؤولان، ناشران و بازدیدکنندگان ـ وجود دارد و گاه آن را مطرح می‌کنند این است که آیا رهبری از این ویترین بزرگ فرهنگ مکتوب کشور که در آن کشورهای مختلفی حضور دارند، بازدید خواهند کرد؟ امسال هم از همان روزهای آغازین برگزاری نمایشگاه، این پرسش به‌طور مرتب مطرح می‌شد.

در روزهای پایانی، تقریباً امید به حضور ایشان کم‌رنگ شد؛ تا این‌که پنج‌شنبه‌ (بیستم اردیبهشت) یکی از مسئولان نمایشگاه با بنده تماس گرفتند و گفتند فردا صبح زود تهران در نمایشگاه حضور داشته باشید که مهمان ویژه‌ای داریم! همچنین گفتند به آقای مهدوی راد هم بگویید که حضرت آقا تشریف می‌آورند و ایشان هم حضور داشته باشند. فی‌الواقع مسئولان عالی‌رتبهٔ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اسم بنده و آقای مهدوی راد را هم در کنار بقیه‌ٔ همکاران داده بودند تا در این دیدار افتخار حضور داشته باشیم.

یکی از غرفه‌هایی که در مسیر بازدید رهبر  انقلاب قرار داشت، غرفه‌ٔ نشر سخن بود که مسؤول آن به دلیل ناهماهنگی نتوانسته بود هنگام بازدید رهبری در غرفه حضور داشته باشد و به همین دلیل بسیار ناراحت بود و به بنده می‌گفت توفیق زیارت ایشان را نداشتم و اگر می‌شود خارج از نمایشگاه ایشان را ببینم و… .

از نکات جالبی که در بازدید رهبری از نمایشگاه به نظرم آمد این بود که گویا برای ایشان مهم نبود که مثلاً از فلان‌غرفه‌ای که احیاناً نگاه‌های متفاوتی دارد بازدید نکنند و فقط به غرفه‌های کاملاً همسو بروند؛ بلکه همه را به‌‌طور یکسان مورد بازدید قرار دادند.

بنده بارها شنیده بودم که رهبری بسیار اهل مطالعه هستند و خود بنده هم چندین بار برای ایشان کتاب‌هایی فرستاده بودم. اما این دیدار فرصتی بود تا از نزدیک با این ویژگی ایشان بیشتر آشنا شوم. میدان مطالعه‌ای ایشان بسیار گسترده است و محدود به حوزه‌ٔ خاصی نیست؛ از فلسفه و کلام و فقه و حدیث گرفته تا جامعه‌شناسی و سیاست و حتی رمان! معروف است که ایشان بسیار اهل مطالعهٔ رمان هستند؛ البته همان‌طور که در این بازدید هم اشاره فرمودند، رمان خوب. آقای مهدوی راد از قول ایشان نقل می‌‌کردند که فرمودند من تا به حال هزار رمان خوانده‌ام! این برای من بسیار جالب بود که رهبر یک جامعه آن هم در قامت یک مرجع دینی، میدان ‌مطالعه‌ای به این وسعت داشته باشد. اشاره کردند به رمان‌ «خانواده‌ٔ تیبو» ـ که رمان بلندی هم هست ـ یا رمان «چشم‌هایش» از بزرگ علوی، بسیار تعجب‌برانگیز بود؛ به‌ویژه برای اهل نشر.

از نکات جالبی که در بازدید رهبری از نمایشگاه به نظرم آمد این بود که گویا برای ایشان مهم نبود که مثلاً از فلان‌غرفه‌ای که احیاناً نگاه‌های متفاوتی دارد بازدید نکنند و فقط به غرفه‌های کاملاً همسو بروند؛ بلکه همه را به‌‌طور یکسان مورد بازدید قرار دادند.

بد نیست خاطره‌ای را دراین‌باره نقل کنم. سال‌ها پیش در کتابخانه‌ٔ دانشکده‌ٔ علوم حدیث در شهرری ـ که مسؤولیت مجموعه‌سازی آن از ابتدا با بنده بوده ـ همکاران ما نمایشگاه کوچکی درست کرده بودند از دست‌نوشته‌های رهبری درباره‌ٔ کتاب‌های مختلفی که خوانده بودند. دأب ایشان این است که وقتی کتابی می‌خوانند در یکی از صفحات ابتدایی آن، خلاصه یا نکات مهمی که به ذهنشان می‌رسد را درباره‌‌‌ٔ آن کتاب ـ اعم از تقریر یا نقد ـ می‌نویسند؛ در طی چند سطر؛ به‌طور موجز، گویا و مفید. نمایشگاه مزبور، مجموعه‌ای از این دست‌نوشته‌ها بود.

ایشان تأکید فراوانی بر مطالعه و کتاب‌خوانی دارند و در عمل هم خودشان به آن پایبند هستند؛ نه این‌که صرفاً توصیه‌ای باشد برای دیگران. فردی در سن و سال ایشان با این سطح از مشغله‌‌‌ٔ فکری در اداره‌ی کشور، ساعت‌ها از وقتشان را اختصاص می‌دهند به بازدید از نمایشگاه بین‌‌المللی کتاب. به‌نظرم در دنیا کم‌نظیر است که بالاترین مقام کشور در این حد به مقوله‌ٔ کتاب و کتاب‌خوانی اهمیت بدهد؛ آن هم با این دقت که در مورد نحوه‌ٔ چاپ، نوع کاغذ، محتوا و روش تألیف صاحب‌نظر باشد. تعریف‌ها و انتقادات ایشان از آثار، به‌جا و دقیق بود. وقتی نکته یا مطلبی را درباره‌ٔ اثری بیان می‌کردند، براساس مطالعه‌ٔ خودشان از آن اثر بود؛ نه احیاناً شنیده‌ها و نظرات دیگران. این مسأله جای شکر دارد و برای همه‌ٔ دست‌اندرکاران فرهنگ کشور درس‌آموز است. وقتی رهبر انقلاب به مقوله‌ٔ فرهنگ مکتوب تا این حد اهتمام دارند، امثال ما وظیفه‌ٔ بسیار سنگین‌تری داریم. البته در میان علما و شخصیت‌های دینی، به‌ويژه مراجع بزرگوار تقلید، بسیارند چهره‌های کثیرالمطالعه؛ اما در مورد رهبری همان دو نکته‌ای که اشاره کردم قابل تأمل است؛ یکی مشغله‌های فراوان به‌خاطر جایگاه رهبری؛ و دیگری وسعت و تنوع حوزه‌ی مطالعاتی‌.

در آن جلسه‌ای که بعد از بازدید خدمت ایشان بودیم، ایشان با اشراف کامل، مطالبی را در حوزه‌ٔ کتاب بیان کردند که برخی از آن‌ها از رسانه‌ها پخش شد؛ من‌جمله این‌که دقت داشته باشید در حوزه‌ کتاب، خوراک سالمی به جامعه داده بشود.

بازدید ایشان از نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، یک چهره‌ٔ فرهنگی را از جمهوری اسلامی به نمایش گذاشت و اهتمام نظام به مقوله‌ٔ مهم فرهنگ را نشان داد. برای ما هم فرصت مغتنمی بود تا از نظرات دقیق ایشان در حوزه‌ٔ کتاب‌شناسی بهره‌مند شویم. حافظه‌ٔ ایشان از جریان نشر و تاریخ آن در کشور بسیار عجیب بود.

حضور ایشان در نمایشگاه، حقیقتاً تشویق عملی مردم بود به اهتمام به مقوله‌ٔ کتاب و کتاب‌خوانی. همچنین تشویقی بود برای برگزارکنندگان این رویداد مهم فرهنگی، به‌ویژه وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی. ناشران و غرفه‌داران هم تشویق شدند.

(تصویر داخل متن از پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظم رهبری)