در این فصل از نسخه مکتوب مباحثات، پرونده حجیمی برای حوزه و روحانیت در چهلمین سال انقلاب تشکیل شده است که یادداشت محمد وکیلی پیرامون روابط روحانیت و حکومت و آنجا که اشاره می‌کند، «دریافت بودجه‌های دولتی، اگر منجر به چشم‌پوشی از ایرادات موجود و لب بستن از انتقادات سازنده گردد، مخرب و آسیب‌زا خواهد بود»، حاکی از نکته‌دار بودن مطالب این پرونده است.
تلنگر به روحانیت در مطلب بعدی ادامه می‌یابد به گونه‌ای که حجت‌الاسلام نبوی، معاونت آموزش و تبلیغ کاربردی حوزه، با تشریح عملکرد این معاونت از ابتدای تاسیس تاکنون، اعلام می‌کند که رویه‌ای که رفته‌ایم، غلط بوده است، مدارس علمیه کشور به صورت خودکفا در حال فعالیت بودند، اما با پرداخت‌هایی که به آنها شد، آنها را وابسته به بودجه دولت کرده‌ایم.
در گیرودار تلنگر و انتقادات به حوزه، حجت‌الاسلام واعظی، رئیس دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم، در اشاره به رویکردها و اهداف کلان دفتر تبلیغات، در دفاع تمام قد از فعالیت‌های حوزه تاکید می‌کند که «حوزه را دچار فراموشی نسبت به رسالتش نمی‌دانم». اما با این وجود می‌پذیرد که حوزه در حالت عدم توازن قرار گرفته و تلاش‌های صورت گرفته پاسخگوی حجم و عمق نیازها نیست.
در اثنای این بحث‌ها، گویا فقه نیز دغدغه و حرف‌هایی دارد، به گونه‌ای که حجت‌الاسلام والمسلمین ورعی، در گفتگویی بسیار مفصل و جذاب با وجود تاکید بر خدمات جمهوری اسلامی به فقها و رشد فقه، اما تصریح می‌کند که« در این سال‌ها به جای کارآمدی حکومت، فقط به فکر تطابق قانون با فتوای خود بوده‌ایم».
باز هم بحث بودجه حوزه برجسته می‌شود، حجت‌الاسلام والمسلمین بهجت پور، مدیر حوزه‌های علمیه خواهران در تشریح عملکرد حوزه‌های خواهران در چهل سال بعد از انقلاب، تاکید می‌کند، در اولین فرصت که شرایط فراهم شود از بودجه دولتی فاصله می‌گیرند.
پرونده حوزه و روحانیت در چهلمین سال انقلاب با گزارشی از همایش «انقلاب اسلامی و تحول فقه» بسته شده است، اما سخنرانان این همایش گویا رضایت چندانی از اقدامات حوزه در این سال‌ها ندارند، تا بدان‌جا که حجت‌الاسلام رشاد می‌گوید، «ما در زمینه عمل به فقه کم کاری‌های زیادی داریم»، یا آیتﷲ علیدوست در انتقاد نسبت به حجم زیاد نویسندگان در حوزه اشاره می‌کند که «الان حوزه بازار مسگرها شده است!».
بخش تشکیلات حوزوی این پرونده، با بیانیه گام دوم مقام معظم رهبر، گام این بخش را محکم برداشته و هشدار می‌دهد که فضای چرخه داخلی حوزه در جهت حذف آرمان و آرمان‌زدایی خود گام بر می‌دارد.
در ادامه، دکتر مهراب نیا، عضو هیات علمی دانشگاه ادیان و مذاهب اسلامی نیز در گفتگویی داغ و پرحرارت از وجود یک نوع لجاجت میان مردم و حوزه‌ای که مردم آن را حوزه حاکمیتی می‌دانند، خبر می‌دهد.
بعد از هشدار و آگاهی‌رسانی در مسائل حوزه، فضای این پرونده اندکی دگرگون شده و گزارش نشست علمی «روحانیت در فضای مجازی»، فضا را تغییر می‌دهد و با اشاره به صحبت‌های بی آزار شیرازی در این نشست تاکید می‌کند که حوزویان باید این هنر را داشته باشند که موج آفرینی کنند نه اینکه در این فضای مجازی دچار جوزدگی شوند.
بخش تشکیلات حوزوی این فصل از نسخه مکتوب مباحثات با نگاهی دقیق به خروجی‌های علمی حوزه و نسبت آن با دغدغه‌های نظام اسلامی، پرونده این بخش را می‌بندد.
بخش بین‌الملل با گزارش نشست «تشیع و دولت ؛ نه سکولار، نه رادیکال» گشوده شده و با گزارش نشست بصیرت افزایی سیاسی و اجتماعی؛ راهبردها و کاربردها» که پای فتنه ۸۸ را به میان می‌کشد، بسته شده است.
پرفسور لگنهاوزن با طرح اینکه باید با بازخوانی میراث فلسفی گذشته مسائل امروز را حل کرد نیز خود را به بخش علم و اجتهاد مباحثات رسانده است.
دکتر الویری که همراه جمعی از پژوهشگران حوزه تمدن نوین اسلامی به خدمت مقام معظم رهبری رسیده‌اند، نیز از حال و هوای جلسه و نکات و تاکیدات رهبری با همان بیان ویژه خود، خبر می‌دهد که تمدن اسلامی بدون مشارکت گسترده و همدلانه همه مسلمانان با ملیت‌های متعدد و مذاهب مختلف و گرایش‌های فکری و فقهی گوناگون مطلقا امکان تحقق ندارد.
در ادامه این بخش، مباحثات بحث «بهتان» را برجسته کرده است. ابتدا مهدی مسائلی به نقد مستند «بهتان برای حفظ نظام» که اخیرا از سوی شبکه بی بی سی منتشر شده و در آن مشروع بودن بهتان به بدعت گزاران و مخالفان را از نظر فقهی امام خمینی و آیتﷲ خامنه‌ای دانسته شده، پرداخته و در مطلب دیگر، سید اکبر موسوی به نقد ادعای انتساب جواز بهتان به آیتﷲ محمد مومن قمی تکیه کرده است.
طب نیز در این فصل مباحثات، بخشی برای خود باز کرده و با گزارش نشست «جستاری در روایات طبی در پرتو ملاحظات فقهی اصولی» هشدار داده است که برخی برآنند نقش فقه و دین را در نظام‌سازی، به ویژه در حوزه پزشکی کمرنگ جلوه دهند.
پایان بخش علم و اجتهاد این فصل مباحثات درسی فقهی از تجربه صفویه به قلم محسن قنبریان می‌باشد.
بخش دیگر این فصل از نسخه مکتوب مباحثات با پرونده کلامی گسترده‌ای در گفتگوی ویژه با استاد بیابانی آغاز می‌شود که ایشان تاکید می‌کند که کلام در حوزه بیشتر رنگ فلسفی دارد.
دیری نمی‌گذرد که حجت‌الاسلام اکبری آهنگر، درصدد پاسخ به مواضع استاد بیابانی بر آمده و به صورت تفصیلی مطالبی را در نقد صحبت‌های استاد بیان می‌کند و این سوال را مطرح می‌کند که چه کسانی پس از پیروزی انقلاب بر پرونده ساواک شیخ محمود حلبی دستبرد زدند؟
هنوز بخش مکاتب فکری مباحثات رنگ و بوی کلام و فلسفی دارد و گویا مواضع استاد بیابانی بسیار تاثیرگذار بوده که مهدی شجریان نیز یادداشتی پیرامون مواضع استاد بیابانی به این بخش آورده و تاکید می‌کند که طلاب خالی‌الذهن نباید مفتون فلسفه گردند.
پس از مانور فلسفه در ابتدای بخش مکاتب فکری، گزارش نشست «بازخوانی پرونده مدعی یمانی» در دانشگاه ادیان و مذاهب پرونده این بخش را می‌بندد.
مباحثات پرونده بیست و یکم خود را با تاریخ و سیره بسته و خبر از دست دادن چند تن از بزرگان حوزه، سایه بر این بخش انداخته و راه مرحوم آیتﷲ هاشمی شاهرودی را «ناتمام» می‌داند. و با گذری بر حوزه درس ایشان، به معرفی ابعاد مختلف این شخصیت برجسته و استاد بزرگ حوزه می‌پردازد.
مباحثات به مناسبت درگذشت آیتﷲ مومن قمی در یادداشتی با قلم علی اشرف فتحی از ایشان به عنوان «فقیه نظام»یاد می‌کند و سید هادی طباطبایی نیز از درگذشت ایشان به عنوان «فقیهی با رازهای سر به مهر» به نقش این شخصیت برجسته در حوزه و نظام می‌پردازد.
در میان بحث داغ پیرامون شخصیت‌های بزرگ حوزه، محسن الویری به سنجش اظهارات آقای موسوی خوئینی‌ها درباره امام موسی صدر پرداخته است.
مباحثات این فصل خود را باز هم با بزرگداشت دو شخصیت بزرگ به پایان برده است، ابتدا به برخی ابعاد شخصیتی سید مرتضی صالحی خوانساری که به وعظ و خطابه شهره بود و در ۱۳ اسفند درگذشت، پرداخته و استاد رسول جعفریان در غم از دست دادن دوست دیرین خود با یاد کردن از دکتر محمدجواد صاحبی به عنوان چهره‌ای موثر در تاریخ تحولات فکری قم و نماینده نسلی ویژه در انقلاب، پرونده این فصل مباحثات را با وداع بسته است.
آپارات
اینستاگرام
توییتر
تلگرام
ایتا
