به دنبال حکم اعدام شیخ نمر از روحانیون برجسته شیعه در عربستان توسط یکی از دادگاه‌های این کشور، موجی از اعتراض نسبت به نادیده گرفتن حقوق اولیه شیعیان در این کشور از سوی مسلمانان شیعه صورت گرفت. بی‌تردید این حکم اعدام بیش از همه ادعای مضحک آمریکا و کشورهای غربی را در دفاع از حقوق بشر زیر سؤال برد که تاکنون در برابر این مسئله سکوت اختیار نموده‌اند. به منظور بررسی این مسئله و پیامدهای حکم اعدام نمر، گفت‌وگویی با حجت‌الاسلام علی اصغر نصرتی عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی انجام دادیم.
با توجه به وجود اعتراضاتی در کشور عربستان، تحولات و وضعیت داخلی این کشور را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
به منظور بررسی وضعیت این کشور در معادلات منطقه‌ای بررسی دو نکته لازم و ضروری است؛ یکی وضعیت داخلی حکومت عربستان و دیگری وضعیت منطقه‌ای حکومت عربستان. در عربستان، خاندانی در رأس قدرت است که عربستان را با تمام منابع آن، ملک خود می‌داند. از سوی دیگر، مسئله لانه‌گزینی بسیاری از گروهک‌های افراطی در پناه فرقه تکفیری وهابیت در این کشور، منشأ مشکلات لاینحلی به‌خصوص در دو دهه گذشته در جهان اسلام شده و از طالبان و القاعده تا داعش نهایتاً سرنخ‌ها به عربستان ختم می‌شود.
مسئله دیگر برخورد این کشور با حقوق شهروندی و حقوق اساسی مردمش است. در حال حاضر مردم عربستان کمترین بهره‌مندی از حقوق اساسی و آزادی‌های مدنی را دارند که این مسئله در ارتباط با شیعیان بدتر است و آن‌ها از همان حقوق‌های حداقلی اهل سنت نیز برخوردار نیستند.
اما پیرامون وضعیت منطقه‌ای حکومت عربستان، به دنبال به وجود آمدن موج بیداری اسلامی و حرکت‌های آزادی‌خواهانه در جهان اسلام که از تونس آغاز شد، برای عربستان تهدید جدی محسوب می‌شد و به همین دلیل، با راهنمایی و مساعدت حامیان و اربابان خود پیش‌دستی کرد و با بحران‌سازی برای سایرین از جمله سوریه، سعی کرد از مواجهه با موج بیداری اسلامی برای خود مصونیت ایجاد کند. رفتار متعارض عربستان در حمایت از رژیم‌های مستبد یمن و بحرین و از آن سو حمایت از معارضان سوریه و داعش در چارچوب این مسئله قابل تحلیل است.
همچنین رقابت و خصومت توقف‌ناپذیر عربستان با انقلاب اسلامی و تلاش برای جلوگیری از رشد تأثیرگذاری جمهوری اسلامی در منطقه و جهان، چارچوبی برای دیپلماسی منطقه‌ای عربستان است.
با توجه به محدودیت‌های موجود برای شیعیان، وضعیت شیعیان را در معادلات منطقه‌ای چگونه ارزیابی می‌کنید؟
علی‌رغم فشارها و دشمنی‌های همه‌جانبه از سوی مرتجعین عرب و فرقه‌های تندرو همچون وهابیت و داعش علیه شیعیان، آن‌ها با منطق قرآن و اهل بیت با افزایش اقبال مردم منطقه مواجه‌اند و به‌ویژه مناطق شیعه‌نشین به تدریج به انسجام و هماهنگی در مبارزات می‌رسند. البته به علت وجود عناصر مهمی مثل مدیریت راهبردی جمهوری اسلامی و وجود مرجعیت، از کارهای پراکنده و هدر رفتن توان نیروها جلوگیری می‌شود و قدرت تجمیع‌شده‌ای را در اختیار انقلاب اسلامی قرار می‌دهد. این تمایز نهضت شیعیان با فرقه‌های اهل سنت است که داعیه مبارزه و جهاد دارند.
منطق انسانی و اسلامی شیعیان در مبارزه و جهاد و حتی دشمنی با دشمنان ستودنی است؛ لذا امروزه نفوذ و موقعیت‌یابی ویژه آن‌ها را در لبنان، سوریه، عراق، یمن شاهد هستیم و با رفع موانع، بحرین و عربستان و برخی دیگر از سرزمین‌های اسلام نیز محل شکوفایی نهضت شیعیان در آینده خواهند بود.
چه مسئله‌ای منجر به دستگیری شیخ نمر و اتفاقات پس از آن شد؟
می‌دانیم که شیعیان عربستان از گذشته نیز گاه و بیگاه حرکت‌ها و تظاهراتی در استیفای حقوق حداقلی شهروندی خود داشته‌اند. شیعیان با وجودی که در مناطق نفت‌خیز عربستان ساکن‌اند، از حقوق سیاسی، اجتماعی و اقتصادی برابر با سایر شهروندان عربستان برخوردار نیستند و شهروند درجه دوم به حساب می‌آیند. مطالبه این حداقل‌ها آن‌ها را به خیابان می‌کشاند و به ناچار حرکت‌های اعتراضی را شکل می‌دهند. آیتﷲ نمر باقر النمر از شخصیت‌هایی است که برای دفاع از حقوق شهروندی شیعیان مبارزه کرده است و بدون توسل به خشونت و حتی صحبت از براندازی یا هدف گرفتن اصل نظام در عربستان، از دولت عربستان خواستار پیگیری و برخورد با نهادهایی شده که در پوشش حاکمیت، به شیعیان اهانت می‌کنند و آن‌ها را مورد شکنجه و آزار قرار می‌دهند.
از ۲۰۱۲ شیخ نمر مورد اصابت گلوله قرار می‌گیرد و به زندان می‌افتد و به اتهام رهبری شورش علیه نظام و محاربه محکوم به اعدام می‌شود.
حکم اعدام شیخ نمر را در وضعیت کنونی جهان و دنیای اسلام چگونه ارزیابی می‌کنید؟
این حکم اگر به مورد اجرا گذاشته شود، رفتار متناقض عربستان را آشکارتر می‌سازد. پایه‌های حکومت عربستان بر حمایت آمریکا، سرویس جاسوسی موساد و سیا و ثروت نفتی استوار است که پایه محکمی نیست و اگر فرو ریزد، قابل مهار نیست و خشم شیعیان عراق، سوریه، لبنان و یمن اگر با نهضتی در داخل عربستان از سوی شیعیان همراه شود، برای عربستان خانمان‌سوز است.
یک فرض این است که عربستان در معادلات منطقه‌ای به دنبال انتقام‌گیری از پیشروی شیعیان در یمن است. فرض دیگر اینکه، اهرمی برای شکستن مقاومت جمهوری اسلامی ایران در برابر معارضان حکومت سوریه و داعش است. در واقع ما عربستان و آمریکا را حامی داعش می‌دانیم و ائتلاف علیه داعش لطیفه‌ای بیش نیست.
حتی وقتی از حیث انسانی و حقوقی نگاه می‌کنیم، با موازین حقوقی شناخته‌شده در دنیا، حکم اعدام شیخ نمر غیر انسانی است و نمی‌توان شهروندی را به خاطر اینکه اعتراض غیر مسلحانه و غیر خشونت‌آمیز علیه تبعیض و بی‌عدالتی اجتماعی دارد، محکوم به اعدام کرد و با تمسک به حکم اسلامی محاربه نیز سازگار نیست؛ چرا که امنیت ملی و اجتماعی را به خطر نینداخته است. این حاکمان عربستان، دستگاه امنیتی و دستگاه قضایی عربستان هستند که باید در عواقب چنین حکمی بیندیشند.
امیدواریم با پیگیری و رایزنی‌های دولت جمهوری اسلامی، واکنش‌های مراجع، علما، دانشگاهیان و مردم، این حکم ظالمانه و ناعادلانه و سیاسی لغو شود و البته رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی هم می‌توانند نقش مهمی در این واقعه ایفا کنند.
آپارات
اینستاگرام
توییتر
تلگرام
ایتا
موقعیتشناسی تاریخی حضرت فاطمه زهرا (س)
امام صادق(ع) و مکتب تشیع
نگاهی به فعالیتهای برونمرزی آیتالله شیرازی
اخلاقمداری نمایندگان رهبری در بعثه میتواند الگوی دیگر نهادها باشد/ آخرین نشرهای بازار کتاب عربستان پیرامون تشیع