مراکز تخصصی حوزه

* مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآن با اشراف آیت‌ﷲ مکارم شیرازی در سطح دو رشته علوم اسلامی با گرایش تفسیر و علوم قرآن و سطح سه رشته تفسیر و علوم قرآن پذیرش می‌کند. هم‌چنین مرکز تخصصی شیعه‌شناسی وابسته به این مرجع تقلید، در استان‌های قم و البرز هریک در سطح سه رشته شیعه‌شناسی دانش‌پژوه می‌پذیرند.

* مرکز تخصصی اسراء وابسته به آیت‌ﷲ جوادی آملی در سطح سه رشته تفسیر و علوم قرآن طلبه پذیرش می‌کند.

* مرکز تخصصی کلام اسلامی با اشراف آیت‌ﷲ سبحانی نیز در سطح دو رشته علوم اسلامی با گرایش کلام اسلامی و سطح سه رشته‌های کلام مقارن و بررسی کلامی ادیان و فرق با گرایش نقد وهابیت اعلام پذیرش کرد.

* موسسه آموزش عالی حوزوی اصفهان وابسته به آیت‌ﷲ مظاهری نیز در سطح دو رشته‌های علوم اسلامی با گرایش تفسیر و علوم قرآن، علوم اسلامی با گرایش تاریخ اسلام، علوم اسلامی با گرایش علوم حدیث، علوم اسلامی با گرایش فلسفه اسلامی، علوم اسلامی با گرایش تبلیغ، علوم اسلامی با گرایش کلام اسلامی و علوم اسلامی با گرایش حقوق خصوصی و در رشته‌های سطح سه تفسیر وعلوم قرآن، شیعه شناسی، مهدویت، مذاهب اسلامی، تاریخ تشیع، فلسفه اسلامی، تبلیغ، کلام مقارن، نهج‌البلاغه، مدرسی ادبیات عربی، حقوق جزا و جرم‌شناسی و حقوق خصوصی از میان داوطلبان پذیرش می‌کند.

* مرکز تخصصی حقوق و قضای اسلامی با اشراف آیت‌ﷲ مقتدایی رئیس شورای عالی حوزه‌های علمیه در سطح دو رشته علوم اسلامی با گرایش حقوق و قضای اسلامی و سطح سه رشته‌های حقوق خصوصی و حقوق جزا و جرم‌شناسی اعلام پذیرش کرد.

* مرکز تخصصی امامت اهل بیت^(ع) وابسته به آیت‌ﷲ سید علی میلانی در سطح سه رشته امامت اهل بیت^(ع) اعلام پذیرش کرد.

* مرکز تخصصی دارالهدی وابسته به آیت‌ﷲ محمد ناصری در سطح سه رشته اخلاق و تربیت اسلامی و مرکز تخصصی حضرت مهدی^(عج) وابسته به حجت‌الاسلام محسن قرائتی نیز در سطح سه رشته مهدویت طلبه می‌پذیرد.

* مرکز تخصصی نهج‌البلاغه وابسته به آیت‌ﷲ دین‌پرور در سطح سه رشته نهج‌البلاغه و مؤسسه آموزش عالی خاتم‌النبیین وابسته به حجت‌الاسلام محسن وحید خراسانی در سطح دو رشته علوم اسلامی با گرایش تبلیغ و سطح سه رشته‌های بررسی کلامی فِرق و ادیان با گرایش نقد تصوف، بررسی کلامی فرق و ادیان با گرایش نقد مسیحیت، بررسی کلامی فرق و ادیان با گرایش نقد وهابیت و بررسی کلامی فرق و ادیان با گرایش نقد فرق انحرافی دانش‌پژوه می‌پذیرند.

* مرکز تخصصی ائمه اطهار^(ع) وابسته به آیت‌ﷲ فاضل لنکرانی در سطح سه رشته مذاهب اسلامی، مرکز تخصصی امیرالمؤمنین^(ع) اهواز وابسته به آیت‌ﷲ موسوی جزایری در سطح سه رشته‌های شیعه‌شناسی، تفسیر و علوم قرآن و فلسفه اسلامی و هم‌چنین مرکز تخصصی علامه امینی تبریز وابسته به آیت‌ﷲ مجتهد شبستری در سطح دو رشته علوم اسلامی با گرایش کلام اسلامی و سطح سه رشته‌های شیعه‌شناسی و کلام مقارن دانش‌پژوه می‌پذیرند.

* مؤسسه آموزش عالی امام خمینی شیراز وابسته به آیت‌ﷲ ایمانی در سطح دو رشته‌های علوم اسلامی با گرایش تبلیغ وعلوم اسلامی با گرایش کلام اسلامی و در سطح سه رشته‌های کلام مقارن، تاریخ تشیع و تفسیر و علوم قرآن پذیرش دارد.

* مؤسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا^(ع) تهران وابسته به حجت‌الاسلام والمسلمین رشاد در رشته‌های سطح دو علوم اسلامی با گرایش تفسیر و علوم قرآن، علوم اسلامی با گرایش کلام اسلامی و علوم اسلامی با گرایش حقوق و قضای اسلامی و در رشته‌های سطح سه تفسیر و علوم قرآن، کلام مقارن، حقوق خصوصی و حقوق جزا و جرم شناسی دانش‌پژوه می‌پذیرد.

* مرکز تخصصی علامه رفیعی در قزوین که وابسته به آیت‌ﷲ باریک بین است، در سطح دو رشته علوم اسلامی با گرایش کلام اسلامی و سطح سه رشته کلام مقارن و مرکز تخصصی مهدویت شعبه خراسان رضوی وابسته به حجت‌الاسلام قرائتی در سطح سه رشته مهدویت از میان داوطلبان علاقه‌مند پذیرش می‌کنند.

مؤسسات و مراکز تخصصی هم‌چون آموزش عالی امام حسن عسکری^(ع) آمل، آموزش عالی قاسم‌ بن الحسن تهران، آموزش عالی حوزوی امام رضا^(ع) تهران، مرکز تخصصی ولی‌عصر^(ع) بناب، مرکز تخصصی توحید بابل، مرکز کلام آیت‌ﷲ یثربی کاشان، مرکز تخصصی کلام شهرکرد، مرکز تخصصی مهدویت همدان و… از دیگر مراکز جذب طلاب در رشته‌های تخصصی هستند.

سه نکته

پایان نامه های ناتمام: دفاع از پایان‌نامه نماد اتمام دوره‌ای از تحصیل در مراکز علمی و نشان‌دهندة قدرت دانش‌پژوه در امر تحقیق و پژوهش است. در بیش‌تر مراکز تخصصی، طلبه‌ها پایان نامه‌های خود را ناتمام می‌گذارند. در یکی از مراکز تخصصی قدیمی ۱۲۰۰ طلبه دوره سطح سه را تمام کرده بودند و فقط ۴۰۰ پایان‌نامه دفاع شده بود و امیدی هم به ۸۰۰ پایان‌نامه ناتمام نبود؛ چه آن‌که اکثر طلاب سال‌ها بود آن‌ها را نیمه‌کاره رها کرده و رفته بودند. پایان‌نامه‌های حوزوی که باید نشان از تولیدات علمی حوزه باشند، ماجرای دردناکی را رقم زده‌اند. ظاهراً مدیریت حوزه از نظر علمی به مراکز تخصصی اعتماد ندارد و مایل است، خود به‌تنهایی پایان‌نامه‌ها را مدیریت کند؛ یعنی طلاب باید بعد از اتمام دروس در مراکز تخصصی برای پایان‌نامه به مدیریت حوزه مراجعه کنند. طولانی بودن این فرایند از سوی حوزه آن‌چنان رنج‌آور است که بسیاری از طلاب از خیر پایان‌نامه می‌گذرند. البته مراکز تخصصی در زمینه آموزش مسایل روشی نیز وضعیت مناسبی ندارند و این هم در ناتمام گذاشتن پایان‌نامه‌ها بی‌تأثیر نیست.

مدیران چند‌شغله: در برخی مراکز تخصصی، مدیریت شغل دوم یا سوم مدیر است؛ کار اصلی مدیران، کار دیگری است و بعد از ظهر خود را برای مراکز تخصصی درنظر می‌گیرند و طبیعی است که توان اصلی آن‌ها صرف مراکز تخصصی نمی‌شود؛ مانند آن‌که رییس دانشگاهی شغل دیگری داشته باشد و فقط عصرها بخواهد دانشگاه را اداره کند. عدم حمایت کافی مدیریت از مدیران مراکز، آن‌ها را مجبور ساخته است کار دیگری نیز داشته باشند و این چندشغله بودن مدیران، تبعات فراوانی برای مراکز مورد بحث دارد. البته حمایت‌های مدیریت حوزه لزوماً در مسایل مالی خلاصه نمی‌شود؛ یکی از مدیران مراکز تخصصی می‌گوید: «ای کاش مدیریت حوزه حداقل در حد مدارس علمیه مقدماتی، به این مراکز تخصصی بها می‌داد… حوزه، این مراکز را قارچ‌گونه تولید می‌کند و یکی دو سال اول آن‌ها را مورد توجه قرار می دهد و سپس به‌حال خود راها می‌کند؛ طبیعی است که این رفتارها انگیزه‌ها را سست می‌کند».

نبود اساتید متخصص: یکی از مشکلات این مراکز تخصصی، کمبود استاد متخصص در رشته‌های تخصصی است؛ مثلاً رشته‌هایی مانند شیعه‌شناسی، نهج‌البلاغه و اخلاق نیازمند اساتیدی هستند که در آن زمینه به‌صورت تخصصی کار کرده باشد؛ اما بررسی این مراکز نشان می‌دهد که بعضی اساتید علی‌رغم مرتبط نبودن حوزة مطالعاتشان، در بعضی رشته‌های تخصصی تدریس می‌کنند. یکی از مدیران مراکز تخصصی می‌گفت: «طلاب برخی اساتید را نمی‌پسندند؛ به این دلیل‌ که آن استاد اگرچه به‌صورت عمومی مطالعاتی را داشته است، اما متخصص رشته مورد نیست». نتیجة این مسأله، افت کیفیت علمی این مراکز است. نکته دیگر این‌که حمایت مناسبی از اساتید صورت نمی‌گیرد و اساتید ممکن است بعد از دو سه سال تدریس، مرکز را ترک کنند. این مسأله در میان‌مدت و بلندمدت، افت علمی مراکز را تشدید می‌کند.

«یادداشت فوق به منزله دیدگاه مباحثات نیست»