در این جلسه حجت‌الاسلام رهنما دبیر شورای مراکز تخصصی فقهی، پس از خوش‌آمد گویی به حضار – به‌ویژه آیتﷲ مکارم شیرازی – با اشاره به این‌که ایده این جلسات از مدرسه فقهی امام محمد باقر(ع) تحت اشراف حضرت آیتﷲالعظمی شبیری زنجانی شکل گرفت گفت: اصل ایده تشکیل مراکز فقهی، اواخر دهه هفتاد ارائه و به همت مرحوم آیتﷲالعظمی فاضل لنکرانی و مرحوم آیتﷲ طاهری خرم‌آبادی(ره) در مدرسه فقهی بقیةﷲ اجرا شد و در دوره سطح نیز در مدرسه امام باقر(ع) در آغاز دهه هشتاد اجرا گردید.
وی با اشاره به این‌که در قم بیش از ۲۰ مرکز تخصصی فقه و اصول وجود دارد افزود: قصد اصلی برگزاری این مراکز تخصصی، تعمیق آموزش فقه و اصول است. با توسعه این مراکز باید برای هم‌گرایی و اشتراک تجربیات و تصمیمات در برنامههای آموزشی و پژوهشی و اخلاقی جلساتی برگزار شود.
در ادامه جلسه، آیتﷲ مکارم شیرازی به ایراد سخن پرداخت و با قرائت چند حدیث در فضیلت علم و عالم خاطرنشان کرد که کار کلیدی و نعمت تعلیم و تعلم، در دستان شما مسئولین است. وی افزود: مردم دنبال بهشت می‌روند؛ ولی کار عالم به جایی می‌رسد که بهشت دنبال او می‌رود. منظور از علم در لسان احادیث، تمام علوم مفید است؛ ولی مراتبی دارد که از همه مهم‌تر علم دین است و در میان علوم دینی فقه و اصول از مسائل مهم‌تر است.
این مرجع تقلید با اشاره به علت تخصصی شدن علوم گفت: علت اصلی تخصصی شدن علم، افزایش علوم است. علم در حال توسعه است و یک نفر نمی‌تواند دنبال همه‌ی علوم برود. در حوزه نیز علوم دینی تخصصی مختلفی وجود دارد که از میان آن‌ها فقه، اصول، تفسیر و عقاید از همه مهم‌ترند. فقه و اصول به تمام زندگی مردم اعم از مسایل حقوقی، سیاسی، اقتصادی، عبادی و…مرتبط است.
آیتﷲ مکارم در ادامه، رعایت چند تذکر را ضروری دانست و گفت: کسانی که در رشته‌های تخصصی پذیرش می‌شوند، باید با معلومات عمومی از جمله ادبیات و مسائل اعتقادی و قرآن آشنایی داشته باشند؛ در غیر این صورت ضعیف خواهند شد. همچنین باید مبادله تجربیات داشته باشند؛ به‌هرحال هر انسانی تجربه‌ای در کار خودش دارد و می‌تواند به دیگران منتقل کند.
وی همچنین آموزش مسایل مستحدثه و مبانی آن‌ها را در کنار تخصص فقه ضروری دانست و افزود: الآن مسائل مستحدثه زیاد شده است و طلبه باید با آن‌ها و مبانی آن‌ها آشنا باشد. همچنین مسائل اخلاقی را پا‌به‌پای مسائل فقهی باید پیش برد؛ زیرا در هیچ زمانی مثل الآن اسباب فساد زیاد نبوده است.
آیتﷲ مکارم با اشاره به نیت علم‌آموزی گفت: یک آفتی که به جان حوزه‌ها افتاده این است که بعضاً علم را برای پول می‌خوانند. در فرهنگ سابق حوزه علمیه، علم را به‌خاطر علم و به‌خاطر خدا می‌خواندند؛ اما فرهنگ الآن کم‌کم دارد دانشگاهی می‌شود. باید انگیزه‌های معنوی را با ذکر حالات علما و بزرگان و زحمات پیشین افزایش دهیم.
استاد برجسته‌ی حوزه‌ی علمیه با تأکید بر اهمیت نظم بیان داشت: مهم‌ترین دلیل اثبات خدا برهان نظم است و ما هم جزوی از این عالم هستی هستیم و نباید وصله ناهمرنگ باشیم.
در ادامه جلسه حجت‌الاسلام و المسلمین واحدی ضمن تشکر از حضار به‌خاطر پذیرفتن دعوت، با اشاره به تجربه‌هایی که در مدرسه حقانی و مدرسه امامین عسکریین(ع) کسب کردند، توضیحی در مورد مشاوره ارائه کرد و گفت: مشاوره‌های این مدرسه در سه‌بخش تربیتی، علمی، تحصیلی ارائه می‌شوند. مدیر مدرسه تخصصی فقه امام کاظم(ع) در توضیح بخش تربیتی خاطرنشان کرد: طلبه برای رشد در زندگی شخصی، علمی و معنوی به حمایت‌ها و مهارت‌هایی نیاز دارد؛ در این بخش زانوبه‌زانوی طلبه می‌نشینیم و به درد دل‌های طلبه گوش می‌دهیم و راهنمایی می‌کنیم. این مسأله در مدارس حقانی و عسکریین(ع) نیز تجربه شده است.
ایشان مشاوره علمی را همان کلاس راهنما خواندند و در توضیح مشاوره تحصیلی یادآور شدند: بعضی طلبه‌ها انگیزه و جدیت و تلاش تثبیت شده‌ای ندارند و در روند تحصیلی‌شان افت و خیز زیاد است. به همین خاطر جلسات دوستانه و مداومی با طلبه‌ها داریم که وضعیت علمی تک‌تک طلبه‌ها رصد می‌شود.
در ادامه جلسه، حجت‌الاسلام والمسلمین رهنما معاون آموزش مدرسه تخصصی فقه امام کاظم(ع) به توضیح بیش‌تر مشاوره تحصیلی پرداخت و گفت: در سال‌های قبل شیوه اطلاع از میزان مباحثه و مطالعه به‌صورت کاغذی بود و اکنون به‌صورت رایانه‌ای ثبت و ضبط می‌شود. حتی شیوه برداشت از متن و آمادگی برای مباحثه توسط استاد ارزیابی می‌شود. البته ارزیابی توسط یکسری میانگین‌ها و معیار‌ها انجام می‌شود.
سپس حجت‌الاسلام والمسلمین شبیری زنجانی به ایراد سخن پرداخت و گفت: یکی از آفات اطلاعات آماری و ارقام، تحلیل غیرمنطقی این اطلاعات و آمار است. این آمار توسط مدیر و مسئول درست تحلیل می‌شود؛ ولی اگر طلبه بخواهد تحلیل کند، ممکن است در مقام مقایسه قرار گیرد و تحلیل نادرستی از خود و دیگران داشته باشد.
برخی مطالب مطرح‌شده توسط حاضران
- یکی از آفات این است که طلبه فکر می‌کند باید لحظه‌به‌لحظه جواب پس دهد و زیر نظر است و شرایط سختی برایش ایجاد می‌شود. گذاشتن معیار واحد برای همه‌ی طلبه‌ها درست نیست؛ چون طلبه‌ای ممکن است با نیم‌ساعت مطالعه مطلبی را درک کند و طلبه‌ی دیگری همان مطلب را با یک ساعت مطالعه فهم کند.
۲. طلاب قدیم نیازی به حضور و غیاب نداشتند و وظیفه خود می‌دانستند که علوم را فرا گیرند، مطالعه کنند و درس بخوانند؛ نیازی به رصد نداشتند. ما اگر بتوانیم روحیه معنوی طلبه را ارتقا دهیم، دیگر نیازی به آمار و ارقام نیست. علاوه بر این‌که تحمل مشکلات برای طلبه بهتر است و زحمت آمار و ارقام هم از روی دوش مدیر برداشته می‌شود.
۳. تربیت طلبه ملزومی است که تحصیل، تربیت، مشاوره، انگیزه، بررسی کمی دقیق، نمره، مدرک و… می‌خواهد؛ هرکدام سرجای خودش باید قرار گیرد. نباید زیاد و کم شود. در بررسی موفقیت مراکز، هم باید برنامه‌ها را دید و هم نتیجه‌ها و خروجی‌ها. در تاریخ همیشه می‌گفتند فلانی موفق شد و فلانی به این‌جا رسید؛ اما باید دقت کرد همیشه موفقیت‌‌ها می‌ماند و ریزش‌ها و ناموفقیت‌ها بخاطر دلایل متعدد ذکر نمی‌شود. اکنون هم همین است و موفقیت ها ذکر نمی‌شود. باید با نگاه جامع‌تری به تربیت و بحث مشاوره نگاه کرد و ریزش‌ها را هم درنظر گرفت.
شایان ذکر است که جلسه بعدی در مدرسه دارالهدی برگزار خواهد شد.
آپارات
اینستاگرام
توییتر
تلگرام
ایتا
