مباحثات

رسانه فکری تحلیلی حوزه و روحانیت

علی‌اشرف فتحی

علی‌اشرف فتحی
متولد ۱۳۶۰ | طلبهٔ حوزهٔ علمیهٔ قم | کارشناسی ارشد تاریخ اسلام (دانشگاه شهید بهشتی) | مدرس حوزه | روزنامه‌نگار | پژوهشگر و نویسنده در حوزه‌های مطالعات شیعه، حوزه و روحانیت، تاریخ معاصر | محقق دایرةالمعارف قرآن کریم | عضو «گروه مطالعاتی جامعه‌شناسی تشیع»
به‌مناسبت رحلت آیت‌الله‌العظمی موسوی اردبیلی

آیت‌الله در پایان حیات ۹۱ ساله‌اش دیگر فقط یک مرجع تقلید نبود؛ یک مرجع سیاسی، مدیریتی و آکادمیک شاخص شده بود که اگرچه در محضر غیرسیاسی‌ترین استاد حوزه قم (آیت‌الله سید محمد داماد) تعلیم دید، اما گونه جدیدی از مرجعیت سیاسی را در کارنامه جمهوری اسلامی و روحانیت مؤسس نظام ثبت کرد. ادامه 

در دوره مرجعیت آیت‌الله بروجردی در قم، شهرت استخاره‌های آیت‌الله شیخ محمدباقر محسنی ملایری عالم‌گیر شد. گفته شده که مقامات مهم دربار پهلوی و حتی شخص شاه برای استخاره به وی رجوع می‌کرده‌اند. نزدیکان مرحوم محسنی ملایری می‌گویند که حتی برای ساعت کودتای ۲۸ مرداد با وی تماس گرفته شده و استخاره خواسته بودند. البته طبیعی است که فرد تماس‌گیرنده، حرفی درباره نیت استخاره نزده بود و بعدها مشخص شده بود که نیت وی چه بوده است. ادامه 

به‌مناسبت درگذشت آیت‌الله‌العظمی سیدتقی طباطبایی قمی

مرحوم سید تقی قمی اگرچه دایی امام موسی صدر و مرحوم آیت‌الله سید رضا صدر بود، اما همچون پدر و برادرش در شمار فقهای سنتی شیعه تعریف می‌شد و منتقد آرای دکتر شریعتی، مدافع عزاداری‌های سنتی (همچون قمه‌زنی و برهنه‌شدن هنگام سینه‌زنی) و منتقد برخی نظریه‌های نو در اندیشه سیاسی شیعه شمرده می‌شد. ادامه 

تاملاتی در «نسبت میان ما و زیارت عاشورا»

پیام زیارت عاشورا به ما در راستای ظلم‌ستیزی این است که باید در عین دفاع از مظلومان، در برابر ظالمان نیز بایستید و موضع خود را روشن کنید؛ باید در قبال دو رکن ظلم – یعنی ظالم و مظلوم – فعالانه رفتار کنید. اگر گروهی به نام دین، دست به جنایت و حمله به دین و انسانیت زدند شما هم نباید بی‌طرف بمانید و عافیت‌طلبی پیشه کنید. هر کسی باید طبق توانش از مظلومان دفاع کند و در برابر همه ظالمان بایستد؛ حتی اگر این ظالم، برادرمان باشد. ادامه 

زمان امام خمینی(ره) فقط موسیقی سنتی در صدا و سیما پخش می‌شد. از ابتدای دهه هفتاد بود که صدا و سیما موسیقی پاپ را نیز به رسمیت شناخت و به ویژه در دوره ریاست علی لاریجانی بر صدا و سیما، پخش موسیقی پاپ بر سنتی سبقت گرفت. هنوز مشخص نیست که مخالفت‌های اخیر با موسیقی، ناشی از نظر شخصی برخی ائمه جمعه است و یا تصمیم جدی نظام را پشت خود دارد. ادامه 

خطیب جوان مشهدی در محضر آیت‌الله‌العظمی شبیری زنجانی:

امام رضا(ع) در پاسخ به فردی که در علم غیب امامان شیعه شک داشت، به آیات شریفه ۲۶ و ۲۷ سوره مبارکه جن استناد کرده‌اند که طبق آن اگرچه علم غیب تنها در اختیار خداست، اما باری‌تعالی به پیامبران خود نیز علم به امور غیبی اعطا کرده‌اند و ائمه(ع) نیز به‌عنوان اوصیا و جانشینان پیامبر اکرم(ص) از این علم بهره‌مند بوده‌اند. ادامه 

به‌مناسبت شهادت

پس از کسروی شاهد گسترش نقد و رد فقه و فقها هستیم و تا پیش از او نوگرایان دینی کم‌تر به تخطئه کامل فقه می‌پرداختند. به‌نظر می‌رسد رواج تلطیف‌شده‌ی این ذهنیت منجر به نادیده‌گرفتن امام ششم در آرا و آثار نواندیشان دینی شده است و باز به‌نظر می‌رسد که رقابت با فقها ریشه چنین ذهنیتی است. اوج این نگرش را در مهندس بازرگان می‌بینیم که از «رشد سرطانی فقه» سخن می‌گوید. ادامه 

مسأله کنونی جهان اسلام، بیش از آن‌که اختلافات فقهی و حتی کلامی باشد، ریشه‌های سیاسی و فرهنگی و حتی اقتصادی دارد. کسانی چون آیة‌الله سیداحمد زنجانی و امام موسی صدر درباره‌ی ارتباط میان شیعه و سنی «همزیستی» را به‌جای «وحدت» پیشنهاد می‌دادند؛ بدیلی که‌ به‌نظر می‌رسد با واقعیات جهان اسلام سازگاری بیش‌تری داشته باشد. ادامه 

حاشیه‌ای بر حواشی یک فتوا

ملاکی که در این فتوا به مقلدین ارائه شده، نشان می‌دهد که بحث رعایت حجاب در قیاس با «اشغال پست‌های مهم از سوی لامذهب‌ها» و «عقب‌ماندگی تحصیلی زنان مسلمان» اهمیت کم‌تری از نظر این مرجع تقلید دارد. همین اهمیت‌سنجی سبب شد که منتقدین زیادی به مخالفت با این فتوا بپردازند و آن را بهانه‌ای برای تضعیف تدریجی حریم حدود و قوانین الهی بدانند. ادامه 

چند روزی است که موج‌آفرینی تازه BBC  درباره رایزنی امام با سران امریکا در سال‌های ۴۲ و ۵۷  نام میرزا خلیل کمره‌ای(۱۳۶۳-۱۲۷۷ شمسی) را بر سر زبان‌ها انداخته است؛ روحانی پرکار و نوگرایی که همانند دیگر همتایان خود؛ طالقانی و … ادامه