این چند روز، پای منبرهای فراوانی نشستم. تحلیل‌های مختلف از عاشورا و رویدادهای آن بسیار متفاوت است. مهم نیست که استنادات تاریخی این‌ها چه اندازه درست است؛ چون مذاق‌ها مختلف شده و دیگر «استناد» یا «درست» به‌معنای سنتی آن معنا ندارد؛ بلکه باید دید چه چیز به دل آدم می‌چسبد. آیا به دوره میانی قاجار و تحلیل‌های رایج آن دوره برگشته‌ایم؟ ←
بی‌گمان تشکیل حکومت در فلسفه قیام حسینی می‌گنجد. دیدگاه عده‌ای این است که هدف قیام تشکیل حکومت توسط خود امام در آن دوران بوده است؛ در مقابل، عده‌ای نیز چنین دیدگاهی را نمی‌پذیرند. در هر صورت باید میان تشکیل حکومت به مثابه فلسفه به معنای عام و هدف به عنوان فلسفه خاص در آن دوران و از سوی امام تفکیک قائل شویم. ←
به آقای راستی اعتراض کرده بودند که چرا به درس امام می‌روید؟! ایشان حرف مهمی زده و فرموده بود تا وقتی ایشان نیامده بود من فکر می‌کردم که فارغ‌التحصیل شده‌ام؛ ولی الآن که درس ایشان را دیدم حس می‌کنم که نیاز به ادامه تحصیل دارم. این حرف ایشان برای نجفی‌ها سنگین بود؛ خصوصاً این‌که ایشان در درس علمایی مثل آیت‌الله خویی و آیت‌الله میرزا باقر زنجانی شرکت کرده بود. ←
حادثه‌ای که در عاشورا اتفاق افتاد، پیامد تلخ زیرپا نهادن پیام غدیر از سوی امت محمدی بود. وقتی آل علی را کنار زدند، آل سفیان سلطنت یافتند و بدعت به جای سنت نشست و کینه‌های بدر و احد و احزاب، در کربلا سرباز زد و فرزندان جاهلیت از فرزندان وحی، انتقام گرفتند. این درس را باید عمیق‌تر آموخت و این رابطه‌ها را بهتر باید شناخت. اگر امت، غدیرها را پاس بدارند، عاشوراهای مظلومیت و کربلاهای خون و شهادت پیش نمی‌آید و خورشید امامت، در محاق خلافت قرار نمی‌گیرد. ←
ابراهیم یزدی در سال‌های فعالیت دینی و انقلابی در امریکا همان‌قدر که دغدغه ارائه تصویری به‌روز و آزادی‌خواهانه از اسلام را داشت، خواهان سیاسی‌شدن روحانیت و خصوصاً حوزه نجف نیز بود. در خاطراتش از ساکت و آرام بودن حوزه نجف در آن سال‌ها ابراز تأسف کرده و نوشته که با وجود ارتباطات زیادی که با برخی علمای نجف داشته، نتوانسته بود آنان را به اعتراض علیه برخوردهای دولت عراق با امام خمینی ترغیب کند. ←
حضرت می‌فرماید: «کسی که مراعات زیردستانش را بکند، از مافوق خود در امان خواهد ماند». اگر صاحب‌منصبی، در قلمرو سازمان یا اداره خود بر زیردستان ستم کند، باید منتظر همین برخورد از بالادست خود باشد. اگر جامعه به این باور برسد که هر عمل و رفتاری، عین خود را در شکل تضاد و تأثیر متقابل در پی خواهد داشت، می‌تواند نقش بازدارنده و کنترلی داشته باشد. ←
آقای میلانی از ابتدای شروع حرکت انقلابی امام(ره) خیلی جدی همراه ایشان بودند؛ یعنی می‌توان ادعا کرد که حتی علمای قم را هم ایشان در حمایت از امام جمع می‌کردند. حتی در قضیه‌ی تأیید حکم مرجعیت امام(ره)، علمایی که از قم به تهران آمدند، محرکشان آقای میلانی بودند. ←
تصویر دوگانه‌ای که منابع رایج از مرحوم شیخ فضل‌الله نوری در اذهان بسیاری شکل داده (دوگانه‌ی مخالف مشروطه ـ موافق مشروطه) باعث شده آرا و دیدگاه‌هایش مورد واکاوی قرار نگیرد. وجود برخی نسبت‌ها و اتهامات در منابع ـ از قبیل: همکاری با روس‌ها، فروختن موقوفه، گرفتن رشوه و… ـ نیز به این مسأله دامن زده و متأسفانه بعد از انقلاب اسلامی جای بررسی آرای او خالی مانده است. ←
شیعیان در پوشش تقیه، مبارزاتی خستگی‌ناپذیر داشتند و این مبارزات واجد دو ویژگی بود که در برهم زدن بساط خلافت تأثیر به‌سزایی داشت: مظلومیت و قداست. مأمون با این کار می‌خواست این دو ویژگی ممتاز مبارزاتی شیعیان را از بین ببرد؛ چون وقتی رهبر شیعیان ولیعهد دستگاه خلافت شود، نه مظلوم است و نه چنان مقدس. ←
رعایت حال پرسشگر از موارد اساسی در پاسخ‌گویی به سؤال است؛ دلیل آن هم گاه درنظرگرفتن سطح فهم پرسشگر است (یعنی نباید به همه افراد به یک‌گونه پاسخ داد) و گاه توجه به شرایط و حساسیت‌های اجتماعی. از آن‌جا که امامان معصوم در زمان حکومت‌های ستمگر بودند و خود و شیعیانشان در حال تقیه، سعی می‌کردند در موارد خاص این نکته را رعایت کنند تا مشکلی برای یاران و اصحاب ایجاد نشود. ←
همه حقوق مادی و معنوی این سایت، متعلق به مباحثات است. بازنشر مطالب مباحثات با ذکر منبع، مجاز است.
