«بعثت» انقلاب بزرگ بر ضد جهل، گمراهی، فساد و تباهی است و با برانگیخته شدن رسول اکرم^(ص) به مقام عالی نبوت و خاتمیت، حساس‌ترین فراز تاریخ درخشان اسلام رقم خورد.

لَقَدْ مَنَّ اللّهُ عَلَی الْمُؤمِنِینَ إِذْ بَعَثَ فِیهِمْ رَسُولاً مِّنْ أَنفُسِهِمْ (۱)

به حسن و خلق و وفا کس به یار ما نرسد
تو را در این سخن انکار کار ما نرسد

اگرچه حسن‌فروشان به جلوه آمده‌اند
کسی به حسن و ملاحت به یار ما نرسد

به حق صحبت دیرین که هیچ محرم راز
به یار یک جهت حق‌گزار ما نرسد

هزار نقش برآید ز کلک صنع و یکی
به دل‌پذیریِ نقش نگار ما نرسد

۲۷ رجب زیباترین جلوه الهی بر ایوان هستی نقش بست و حضرت محمد^(ص) در غار حرا با نزول فرشته وی به مقام رسالت مبعوث گردید.

به روایت امام حسن عسکری^(ع) چون چهل سال از عمر مبارک آن حضرت گذشت، خداوند او را بهترین دل‌ها یافت و قلب او را خاشع‌تر و فرمان‌بردارتر و بزرگ‌تر از دیگر قلب‌ها دید؛ پس دیده آن حضرت را نوری دیگر داد و فرمان داد که درهای آسمان را گشودند. ملائکه، فوج فوج به زمین می‌آمدند و آن حضرت بر آنان نظاره می‌نمود و می‌دید و رحمت خود را از ساق عرش تا سر مبارک آن حضرت متصل گردانید، پس جبرئیل فرود آمد و اطراف آسمان و زمین را فراگرفت و بازوی آن حضرت را حرکت داد و گفت: یا محمد بخوان! فرمود: چه چیز بخوانم؟ گفت: اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّک الَّذِی خَلَقَ. خَلَقَ الْإِنسَانَ مِنْ عَلَقٍ. هنگامی که از کوه حرا فرود آمد، انوار جلال الهی او را فراگرفته بود و بر هر درخت و گیاه و سنگ که می‌گذشت بر او سلام می‌دادند: السلام علیک یا نبی ﷲ؛ السلام علیک یا رسول ﷲ. (۲)

امیرالمؤمنین علی^(ع) که در زمان نزول وحی در کنار پیامبر بوده است، در خطبه قاصعه از آن لحظه اینچنین یاد می‌کند: وَ لَقَدْ کانَ یُجَاوِرُ فِی کلِّ سَنَةٍ بِحِرَاءَ، فَأَرَاهُ وَ لَا یَرَاهُ غَیْرِی، وَ لَمْ یَجْمَعْ بَیْتٌ وَاحِدٌ یَوْمَئِذٍ فِی الْإِسْلَامِ، غَیْرَ رَسُولِ اللَّهِ^(ص) وَ خَدِیجَةَ وَ أَنَا ثَالِثُهُمَا، أَرَی نُورَ الْوَحْیِ وَ الرِّسَالَةِ وَ أَشُمُّ رِیحَ النُّبُوَّةوَ لَقَدْ سَمِعْتُ رَنَّةَ الشَّیطَانِ حِینَ نَزَلَ الْوَحْی عَلَیهِ ص فَقُلْتُ یا رَسُولَ اللَّهِ مَا هَذِهِ الرَّنَّةُ فَقَالَ هَذَا الشَّیطَانُ قَدْ أَیسَ مِنْ عِبَادَتِهِإِنَّک تَسْمَعُ مَا أَسْمَعُ وَ تَرَی مَا أَرَی إِلَّا أَنَّک لَسْتَ بِنَبِی وَ لَکنَّک لَوَزِیرٌ وَ إِنَّک لَعَلَی خَیرٍ. پیامبر هر سال در غار حرا مدتی به خلوت می‌نشست و تنها من او را می‌دیدم و جز مـن دیـگـری بـه دیـدار او تـوفـیـق نمی‌یافت. هـنـوز اسـلام در هـیـچ خـانـواده‌ای شکل نیافته بود مگر آنجا که رسول خدا بود و خدیجه و من سومین آنان بودم. نـور وحـی و رسـالت را می‌دیدم و شمیم پیامبری را استشمام می‌کردم. آواز اندوهناک شیطان را بـه هـنـگـام رسـیـدن وحـی بـر پـیـامبر – درود خدا بر او و خاندانش- شنیدم و پرسیدم یا رسـول ﷲ ایـن ناله چیست؟ فرمود: این شیطان است از اینکه مردم او را عبادت و اطاعت نکنند، ناامید گردیده است. تو! آنچه من می‌شنوم می‌شنوی و و آنچه می‌بینم تو نیز می‌بینی جز آنکه تو پیامبر نیستی، اما تو وزیری و بر راه خیری. (۳)

بر اساس آنچه گذشت این سؤال پیش می‌آید که چگونه می‌توان بیست و هفتم ماه رجب را اول بعثت پیامبر خاتم دانست، با اینکه در قرآن کریم، نزول قرآن در ماه رمضان است؛ شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِی أُنزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ و زمان خاص آن را شب قدر اعلام فرموده است؛ إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِی لَیلَةِ الْقَدْرِ» که استفاده می‌شود شب قدر در ماه رمضان است و اولین نزول وحی در این شب بوده است. برخی از مفسران پاسخ داده‌اند قرآن کریم دو نزول داشته است؛ یکی نزول دفعی که در شب قدر و ماه رمضان بوده است؛ بدینسان که مجموع آن در یک مرتبه بر قلب پیامبر^(ص) در شب قدر نازل شده است و دیگری نزول تدریجی که در مدت ۲۳ سال انجام گرفته است که آغاز آن در بیست و هفتم ماه رجب بوده است. آنچه این نظر را تأیید می‌کند تعبیر هیئت باب افعال «اُنزل، انزلناه» است که ظهور در نزول جمعی و دفعی دارد، در حالی که در برخی موارد با هیئت باب تفعیل «نزل، ینزل» ذکر شده است که بیانگر نزول تدریجی است. (۴)

پاورقی‌ها:

1. آل عمران؛ آیه ۱۶۴.
2. علامه مجلسی، بحار الانوار، ج ۱۸، ص ۱۹۶.
3. نهج البلاغه، ترجمه دکتر شهیدی، خطبه ۱۹۲، ص ۲۲۳-۲۲۲
4. محمد حسین طباطبایی، المیزان ج ۲، ص ۱۶؛ ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج ۲۱، ص ۱۵۲، ذیل سوره دخان، آیه ۳