حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمد غفوری عضو هیأت علمی پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت^(ع) پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، علاوه بر اشتغال به تحصیل در درس خارج فقه و اصول، دانشجوی دکترای تاریخ اهل بیت^(ع) نیز می‌باشد.

وی تاکنون دو کتاب تألیف کرده است: «نقش شیعه در تاریخ‌نگاری اسلامی»؛ «فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی» (به‌صورت گروهی؛ وی علاوه بر آن‌که مدیریت علمی و اجرایی فرهنگ‌نامه را برعهده دارد، ده‌ها مدخل از مدخل‌های فرهنگ‌نامه را نیز نگاشته است).

از جمله مقالات حجت‌الاسلام غفوری می‌توان به این مقالات اشاره کرد:

– مفهوم‌شناسی شیعه در منابع سنی، در فصلنامه علمی – پژوهشی پژوهش‌نامه تاریخ اسلام، ش۶؛

– تأثیر علمی – فرهنگی هند در دانش مسلمانان در سده‌های نخستین اسلامی، فصل‌نامه تاریخ اسلام، شماره ۳۲؛

– کتاب اثر التشیع علی الروایات التاریخیة بررسی و نقد، فصلنامه تاریخ اسلام، شماره ۳۹؛

– بازماندگان واقعه عاشورا، چاپ‌شده در کتاب نگاهی نو به جریان عاشورا (این کتاب برگزیده دبیرخانه دین‌پژوهان کشور است)؛

– مدارا و مروت بشردوستانه از نگاه امامان شیعه^(ع)، همایش بین‌المللی حقوق بشردوستانه بین‌المللی،  مجموعه مقالات همایش، ۱۳۹۲ش؛

– سبک زندگی سیاسی از منظر حسین بن علی، همایش سبک زندگی اسلامی در دهه عدالت و پیشرفت (۱۳۹۳)، جزو ده مقاله برتر این همایش؛

– اخلاق، سیاست و جامعه در اندیشه امام جواد^(ع)، ارایه‌شده به همایش ابن‌الرضا^(ع)؛

– افکار و رفتار سیاسی امام حسین^(ع)، ارایه‌شده به مجله علمی – پژوهشی سیاست متعالیه؛

– مدخل‌های: آطام مدینه و ابوذر، دانشنامه پیامبر اعظم؛

– مدخل‌های: بلال مزنی، ابوضمضم، ابوعقیل بلوی، عمیرة بن فروه کندی، ابوعبدالرحمن حاضن عائشه، دائرة المعارف سیره نبوی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه؛

– مدخل‌های: آطام و ابواحمد موسوی، دانشنامه حج؛

پژوهش موظفی حجت‌الاسلام غفوری – که همینک مشغول انجام آن است – پروژه «ارزیابی اخبار مناقب امامان شیعه^(ع)» است که گزارش مختصری از آن در ذیل می‌آید.

ارزیابی اخبار مناقب امامان شیعه

رسول خدا و اهل بیت طاهرینش به‌عنوان رهبران الهی، فضایل و مناقب فراوانی دارند که قابل انکار نیست و در کتاب‌های شیعه و سنی و در لابه‌لای منابع حدیثی، تاریخی، اخلاقی، تفسیری و غیره بازتاب یافته است؛ اما در کنار مناقب صحیح – به استناد فرمایش ائمه^(ع) – می‌دانیم که کسانی با اهداف و انگیزه‌های گوناگون، فضیلت‌هایی ساخته و به آن بزرگواران نسبت داده و چهره‌ی اهل بیت^(ع) و شیعیانشان را مشوه نمایانده‌اند.

نگاه کلی و اجمالی به سیر روایات و کتب شیعه در باب مناقب و معجزات، نشان می‌دهد که با گذشت زمان و فاصله گرفتن از عصر ائمه^(ع) بر حجم این روایات و آثار افزوده شده است. از یک‌سو دشمنان اهل‌بیت^(ع) با انتساب مطالب ناروا به ایشان، درصدد کاستن از جایگاه آنان و تخطئه شیعیانشان برآمده‌اند و از سوی دیگر پیدایش محبت‌های افراطی و تفکرات غالیانه و انحرافی نسبت به این خاندان موجب شده تا فضیلت‌سازی صورت‌گرفته و مطالبی نادرست به آن بزرگواران نسبت داده شود. همچنین رقابت با دشمنان اهل بیت^(ع) باعث شده تا کسانی در مقابل آنان به فضیلت‌سازی روی آورند. در نتیجه برخی از این منقبت‌ها تبدیل به منقصت شده و به شأن و جایگاه آنان لطمه وارد کرده است. همچنین به‌خاطر عقیده خاص شیعه به خاندان رسول خدا صلوات ﷲ علیهم و تلاش برای نشان دادن و به رخ کشیدن برجستگی‌های اهل بیت^(ع) مناقب‌نگاری که یکی از زیرشاخه‌های علوم حدیث و تاریخ است، در منابع شیعه، نمود بیش‌تری یافته و حجم زیادی از تاریخ‌نگاری شیعه را به خود اختصاص داده است. ذکر مناقب آن حضرات و ثبت آن‌ها امری پسندیده است؛ اما این سیر صعودی و حجیم شدن مناقب معصومان از آن رو نیست که فضایلی بوده و در جایی ثبت نشده باشد و در قرون متأخر تدوین شود؛ بلکه دست‌های دسیسه و تزویر موجب تحریف تاریخ ائمه^(ع) شده است.

از این رو، اخبار منقبتی نیازمند ارزیابی سندی و متنی است. طرح پیش رو با عنوان «ارزیابی اخبار مناقب امامان شیعه^(ع)» از اواخر سال ۱۳۹۲ پیشنهاد و آغاز شد و تا کنون بیش از ۷۰ درصد آن با نظارت حجت‌الاسلام والمسلمین مهدوی‌راد انجام شده و امید می‌رود تا پایان سال جاری به پایان برسد.