به گزارش مباحثات، نشریه آنلاین هافینگتون پست نوشت: هفته گذشته، در میان هیاهوی اندک و تدابیر سخت امنیتی، نشستی تاریخی برگزار شد که نقطه عطفی در روابط میان‌دینی به شمار می‌رود. در ویلای قرن شانزدهمیِ کاسینا پیوی چهارم، مقر آکادمی اسقفیِ علوم واتیکان، ۷ روحانی که نماینده بیش از ۵ میلیارد نفر بودند، بدگمانی‌های سنتی و دیرینه را کنار گذاشتند تا به ریشه‌کنی برده‌داری مدرن تا سال ۲۰۲۰ متعهد شوند. این نشست با امضای بیانیه‌ای به پایان رسید که برده‌داری را به عنوان جنایتی علیه بشریت محکوم می‌کرد.

شبکه جهانی آزادی، سازمان برگزارکننده این نشست، امیدوار بود توجه‌ها را به شرایط دشوار و منزجرکننده‌ای که بر زندگی حدود ۳۶ میلیون نفر حکمفرماست جلب کند، اما این نشست دستاوردهایی بیش از آنچه انتظار می‌رفت داشت و به معنای واقعی کلمه، تاریخ‌ساز شد.

برای نخستین بار از زمان شکل‌گیری کلیسای کاتولیک، پاپ و یک آیت‌ﷲ -نماینده مذهب شیعی- رودررو دیدار کردند. آنها علاوه بر امضای سندی مهم، دست دادند و قبل و بعد از مراسم هم در یکی از عمارت‌های زیبای واتیکان، دوستانه صحبت کردند. پاپ با توجه به اهمیت میزبانی یکی از رهبران شیعه در قلب کلیسای کاتولیک برای نخستین بار، در پی او وارد عمارت شد و با او دست داد.

آیت‌ﷲ‌العظمی مدرسی، روحانی میانه‌رو اما قدرتمندی که پیروان بسیاری در جهان تشیع دارد، حال پاپ را پرسید و پدر مقدس، که پس از سفرش به ترکیه کمی خسته به نظر می‌رسید، پاسخ داد که «خوبم، ممنون». آیت‌ﷲ مدرسی، که تسلطش به زبان انگلیسی تعجب پاپ را برانگیخته بود، گفت: «برای من مهم است که خوب باشید، چرا که اگر شما خوب باشید، بسیاری از مردم در سراسر جهان خوب خواهند بود». جالب‌تر از همه تواضع هر دو رهبر بود که پروتکل‌ها را کنار گذاشتند و در سطحی شخصی -در میان لبخندهای صادقانه، دست‌دادن‌ها و عکسی گروهی- با هم گفتگو کردند.

آنچه به بی‌نظیر بودن این رویداد می‌افزود، این واقعیت بود که الازهر، برترین تشکیلات مذهبی اهل سنت، خاخام بزرگ آرژانتین (که در سمت چپ آیت‌ﷲ نشسته بود) و اسقف اعظم کانتربری، جاستین وِلبی (که در سمت راست روحانی شیعه نشسته بود و با او خوش و بش می‌کرد)، هم در آن حاضر بودند. بعد از مراسم، همانطور که درباره این که مردم چگونه یکدیگر را محکوم می‌کنند شوخی می‌کردیم، من به نمایندگی از آیت‌ﷲ‌العظمی مدرسی از اسقف اعظم دعوت کردم که از کربلا و نجف، شهرهای مقدس شیعیان، دیدار کند.

در جهان دیپلماسی بین‌المللی، همه اینها شاید اتفاقی معمولی و عادی به نظر برسد، اما مسأله به سیاست مربوط نمی‌شد، بلکه پای چیزی بسیار بزرگ‌تر و معنادارتر در میان بود. هرچند درخواست مداخله دولتی برای حل مشکل بردگی، اقدام معقول بود، اما تیم برگزارکننده نشست، تصمیم گرفت مسیری متفاوت را برگزیند. اندرو فارست، تاجر نوع‌دوست استرالیایی که از اعضای هیأت مدیره شبکه جهانی آزادی است و هزینه‌های مالی فعالیت‌هایش را تأمین می‌کند، به من گفت تصمیم گرفته از رهبران مذهبی کمک بگیرد، چون «سیاست‌مداران می‌توانند با تصویب قوانینی بعضی رفتارها را ممنوع کنند، اما فقط رهبران دینی هستند که می‌توانند ارزش‌های ریشه‌داری را تغییر دهند که بر رفتارهای مردم اثر می‌گذارد.».

بنابراین، فارست تلاشی مصرانه را آغاز کرد تا عالی‌ترین رهبران مذهبی جهان را گرد هم آورد تا برده‌داری را محکوم کنند. بیشتر تشکیلات مذهبی، بنا به ماهیت خود، گرفتار پروتکل‌ها و رویه‌های رسمی دست‌وپاگیر هستند و گرد آوردن شخصیت‌های ارشد ادیان مختلف، کاری بسیار دشوار است. اما شبکه جهانی آزادی و بنیاد واک‌فری، با همکاری مقام‌های واتیکان و تلاش‌های بی‌وقفه‌ای که بیش از یک سال طول کشید، سرانجام توانستند ناممکن را ممکن کنند و روحانیان ارشد را در ۲ دسامبر ۲۰۱۴ گرد هم آورند.

اندرو فارست، در مصاحبه‌ای با سی‌ان‌ان، فوق‌العادگیِ این رویداد را چنین خلاصه کرد: «برای نخستین بار، یک آیت‌ﷲ‌العظمی با پاپ دست داد». در واقع، این نخستین بار بود که عالی‌ترین نمایندگان ادیان جهانی با هم دیدار می‌کردند و این دست دادن‌ها بسیار به‌هنگام بودند؛ درست در زمانی که خاورمیانه گرفتار بحرانی است که در آن شیعیان و مسیحی‌ها با تهدیدی وجودی و جنگ برای بقای خود روبه‌رو هستند.»

آیت‌ﷲ‌العظمی مدرسی، نخستین رهبر مذهبی شیعه بود که پس از سیطره سریع داعش بر بخش‌های وسیعی از عراق، خواستار مبارزه مسلحانه با تهدید این گروه شد (و آیت‌ﷲ‌العظمی سیستانی هم کمی بعد به او پیوست). مدرسی، در بیانیه خود درباره ویرانی کلیساها و عبادتگاه‌های همه مذاهب هشدار داد. حتی مراکز مذهبی شیعی، درهای‌شان را به روی پناهجویان مسیحی گشودند و شهرهای مقدس کربلا و نجف، حالا خانه هزاران مسیحی و شیعه‌ای هستند که از کشتارهای احتمالی گریخته‌اند. در عمل، شیعیان و مسیحیان خود را در جنگ با ترور کاملا همراه می‌بینند. در واقع، برای تأکید بیشتر بر ضرورت همکاری‌های مثبت، دو روحانی ارشد شیعه عراقی در این رویداد شرکت داشتند و آیت‌ﷲ‌العظمی شیخ بشیر نجفی هم، از طریق ویدئوکنفرانس، برای حاضران سخن گفت.

دلیل دیگری هم برای اهمیت این نشست وجود دارد. سال‌هاست که شیعیان در جهان اقلیتی ناچیز تصور می‌شوند، اما با صدها میلیون شیعه در سراسر جهان و وجود دست‌کم ۱۱ کشور با اکثریت یا اقلیتِ چشمگیرِ شیعی، جهان سرانجام به این حقیقت پی برده است که شیعیان فقط جریانی قابل ملاحظه نیستند، بلکه هم‌پیمانانی هستند که می‌شود به آنها متکی بود. حتی واتیکان هم حالا متوجه شده است که جهان تشیع فقط در یک کشور یا یک جامعه خلاصه نمی‌شود.

آیت‌ﷲ‌العظمی مدرسی خطاب به شرکت‌کنندگان گفت: «جهان بزرگ است و گروه‌ها، ادیان و فرقه‌های گوناگون بسیاری وجود دارند… برای بهبود شرایط بشر، باید با آنها تعامل کنیم… کسانی خواهان «گفت‌وگوی تمدن‌ها» شده‌اند، اما من از «اکمال تمدن‌ها» سخن می‌گویم، وضعیتی که در آن هر تمدن، دیگری را کامل می‌کند.» او با نقل قول از قرآن گفت: «خداوند، پیامبر را «رحمتی برای جهانیان» می‌نامد؛ نه فقط مسلمانان، بلکه همه جهانیان.»

او در سخنانش که علاوه بر پاپ و دیگر رهبران مذهبی جهان، سفرای کشورهای خارجی در واتیکان و مشاهیر هالیوود هم شنونده‌اش بودند، افزود: «دین الهی، در اساس، یکی است، اما ناتوانی بشر در فهم دین، انسان‌ها را چند دسته کرده است و دیوارهایی میان‌شان کشیده است… ما باید بیشتر تلاش کنیم تا این دیوارها را در هم بشکنیم و ادیان را زیر چتر کلمه واحده متحد کنیم.» او سخنانش را چنین به پایان برد: «ما وظیفه داریم یکدیگر را دوست بداریم… محیط زیست را حفظ کنیم، مانع اشاعه سلاح‌های کشتار جمعی شویم و همه انواع بردگی را ریشه‌کن کنیم.» این سخنان استقبال و شور گسترده حاضران را برانگیخت.

هر چند این رویداد تنها نخستین قدم در این مسیر است و فقط راه را برای آن گشوده است، اما گامی بزرگ به سوی اتحاد مذهبی بیشتر به شمار می‌رود. اگر برگزاری چنین نشست‌های سطح بالایی تداوم یابد و رهبران ادیان جهان برای برطرف کردن نگرانی‌های مشترک شان با هم همکاری کنند، دوستی‌هایی میان‌شان شکل خواهند گرفت، روابط‌شان تحکیم خواهد شد و به قول آیت‌ﷲ‌العظمی مدرسی، «بسیاری از مردم در سراسر جهان خوب خواهند بود».