حضور و فعالیت مؤثر برخی از عالمان در امر تقریب، اثرات جالب توجهی به همراه داشته که برخی شیرین و برخی هم تلخ هستند. اگرچه در این مجال، سه خاطره کوتاه از یک همراه و شاگرد آیتﷲ محمدعلی تسخیری نقل میکنیم، اما در دل خاطره، پیامهای مهمی برای اهل نظر وجود دارد:
۱- برای حضور در یک کنفرانس بینالمللی، در معیت آیتﷲ تسخیری عازم سودان بودیم. مقالهای برای تبیین دیدگاه تشیع تألیف کرده و در این کنفرانس قرائت کردیم. مطلع شدیم همزمان کنفرانس دیگری در خارطوم با حضور مفتیان اهل سنت کشورهای مختلف اسلامی و با موضوع قانونمندسازی احکام فقهی زکات در نظام دولتهای اسلامی برگزار میشود. آیتﷲ تسخیری گفتند اگرچه دعوت نشدهایم ولی خوب است ما هم سری به این کنفرانس بزنیم.
وقتی وارد سالن کنفرانس شدیم، ساعت تنفس و پذیرایی بود و مهمانان حلقههای مختلفی تشکیل داده بودند. یکی از حلقهها گسترده و بیشتر مورد توجه بود که با نگاهی متوجه شدم محوریت این حلقه، مفتی جدید کشور مصر است. من علاقمند بودم زمینهای فراهم شود تا چند کلمه با او صحبت کنم.
در این زمان وقتی چشم مفتی مصر از دور به آیتﷲ تسخیری افتاد، جمعیت حلقه زده را شکافت و به سوی ایشان آمد و آیتﷲ تسخیری را در آغوش گرفت. نهایت احترام و ادب را به ایشان داشت و گفت مدتها مشتاق زیارت ایشان بودهاند. از آیتﷲ تسخیری سابقه آشنائی آنها را پرسیدم که گفتند از سالها پیش که ایشان از شیوخ رده پائین الازهر بودند با هم ارتباط دوستانه داشتیم. محبوبیت و احترام و جایگاه آیتﷲ تسخیری در بین علمای اهل سنت بسیار جالب بود.
۲- کنفرانس «رابطة العالم الاسلامی»، هر سال مصادف با ایام حج در عربستان برگزار میشود و متأسفانه به صورت رسمی از ایران نمایندهای دعوت نمیشود. (به خاطر تفکر تندی که وجود دارد). اما بنده چند سال با اراده شخصی در این کنفرانس جهانی شرکت کردهام. یک سال در حج تمتع، در معیت آیتﷲ تسخیری بودم که به ایشان پیشنهاد دادم در این جلسه شرکت کنیم. ایشان به خاطر عدم دعوت شدن معذوریت داشتند، ولی به خاطر اصرار بنده، با هم به این کنفرانس رفتیم.
وقتی وارد شدیم، ایشان را به ردیف جلو راهنمایی کردند. سخنران که از علمای بزرگ اهل سنت بود، در مورد پرهیز از افراط و تندروی صحبت میکرد و در صدد بیان این مسئله بود که حکومتهای اسلامی برای پرهیز از تنش باید مسائل را با منطق حل کنند. ظاهرا صحبتهای صحیحی بود، اما نتیجه این شد که گفت: حتی اگر راجع به پیامبر حرکتی غیرمنطقی یا توهینی دیدیم، باید با سعه صدر برخورد کنیم!
این جمله او تعریض به فتوای امام راحل در مورد سلمان رشدی بود. بلافاصله آیتﷲ تسخیری در یادداشتی درخواست وقت سخنرانی کرد. علیرغم اینکه برای همه سخنرانان برنامهریزی قبلی شده بود، اما به خاطر جایگاه ایشان، دکتر عبدﷲ الترکی رئیس کنفرانس، از آیتﷲ تسخیری دعوت کرد تا ایشان سخنرانی خود را انجام دهند.
در نهایت احترام ایشان را به جایگاه راهنمایی کردند. آیتﷲ تسخیری در پنج دقیقه صحبت، ابتدا با تبیین ضرورت صلابت مسلمانان در قبال دشمنان و تفکیک بین مناقشه و بحث علمی، با عناد و دشمنی تأکید کردند: «اوج کرامات نبی مکرم اسلام تمام کیان امت اسلامی است. وجود همه ما یک جا فدای یک تار موی ایشان باد…». این صحبت ایشان با گریه و بغض همراه شد و فضای جلسه را تحت تأثیر قرار داد و اشکهای بسیاری بر گونهها جاری شد.
سخنرانی و دفاع یک عالم شیعه از کیان اسلام و پیامبر اکرم در مرکز وهابیت، خاطرهای فراموشنشدنی است. طبیعی است که حرکت تقریبی ایشان، زمینهساز این جایگاه و این حضور، و در نهایت دفاع قاطع از نظر شیعه درباره دین مبین اسلام و نبی مکرم اسلام بود.
۳- روزی آیتﷲ تسخیری در محفل دوستان خاطرهای عجیب نقل کردند. گفتند: در مسجدالحرام نشسته بودم که یک روحانی شیعی آمد و پرسید: شما آقای تسخیری هستید که با اهل سنت مراوده و مذاکره دارید؟ پاسخ دادم بله. این روحانی شیعه گفت: من نذر کردهام برای رضای خدا در مسجدالحرام هزار بار بر شما لعنت کنم!
تقریب مذاهب؛ امری دینی یا سیاسی؟
آسیبشناسی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی
نگاهی به فعالیتهای برونمرزی آیتالله شیرازی
نقدی بر نظریه آیت الله سید محمد حسینی شیرازی درباره وحدت اسلامی