یکی از ویژگی‌های حوزه‌ی نجف (به‌لحاظ ساختار آموزشی) وجود سه فضای «آکادمیک محض»، «سنتی محض» و «میانه‌ی آکادمیک و سنتی» است. از لحاظ جغرافیایی آن‌جایی که نزدیک به حرم است، سنتی محض است؛ مقداری آن‌طرف‌تر ـ بین نجف و کوفه ـ میانه است؛ و کوفه آکادمیک محض است. این تنوع سه‌گانه، تکاپو و خلاقیت را زیاد کرده است. …
مراجع تقلید غالباً می‌کوشیدند تا اعضای خانواده و عمدتاً فرزندان خود را مسئول اصلی بیت قرار دهند. برخی از مراجع همانند آیت‌الله بروجردی اما خدمتکارانی داشتند که این ورود و خروج‌ها را تنظیم می‌کردند. بعضاً گفته می‌شود که خادمانِ بیت، قدرت بسیاری کسب کرده و می‌توانستند بر روی مرجع نیز اثر بگذارند. قدرتِ خادمان، گاه بیش از حد انتظار می‌رود؛ قدرتی که روحانی مقتدری چون آیت‌الله خمینی نیز از آن گلایه می‌کرد: «اگر آقای بروجردی این حاجی احمد را بیرون کند ما حتی برای آقا ظرف آب پر می‌کنیم». …
اگرچه اکنون حدود چهل مرجع تقلید شیعه در کشورهای ایران، عراق، لبنان، افغانستان و پاکستان زندگی می‌کنند، اما سن اغلب آن ها بالای هشتاد سال است و طبق سنت مرسوم حوزه‌های علمیه شیعه، استادان و روحانیون برجسته در چنین دوره‌ای به شناسایی مجتهدینی می‌پردازند که اصطلاحاً در «مظانّ مرجعیت» قرار دارند و به احتمال زیاد، آمادگی پذیرش مسؤولیت مرجعیت را خواهند داشت. این گمانه‌زنی و بررسی، مانع از بروز خلأ در نهاد مرجعیت و بلاتکلیفی متدینین می‌شود. …
به‌نظر می‌رسد «تکلیف سیاسی» و «رعایت شأن حوزه» دو ابزار مقابله با رقبای سیاسی است که هراز چندی دست‌به‌دست شده و از گروهی به گروه دیگر منتقل می‌شود. تا زمانی که نگاه به این دو مفهوم مهم، صرفاً نگاهی ابزاری باشد، نمی‌توان به صداقت طرفداران آن‌ها اعتماد کرد و در این بین جایگاه والای حوزه‌های علمیه است که هر روز ضربات جبران‌ناپذیری می‌خورد. …
برخلاف آن‌چه فکرش را می‌کرد، حوزه علمیه فقط یک نهاد آموزشی مانند دانشگاه یا مراکز آموزشی دیگر نبود. احمد به زودی متوجه شد که طلبگی، یک سبک زندگی متفاوت است؛ زندگی در حجره‌هایی بسیار ساده که تا همین چندی پیش حتی تهویه نداشته و خوابیدن روی تخت‌های چوبیِ بدون خوشخواب که خیلی زود باعث دچارشدن احمد به کمردرد شده بود. …
اگر قرار باشد تغییر و تحولی در حوزه – با توجه به هنجارهای خاص آن – صورت گیرد، باید فقط (تأکید می‌شود فقط) از طریق گفت‌وگو و مُجاب‌ساختن بزرگان آن، یعنی مراجع عظام و اساتید سطوح عالی انجام پذیرد. حوزه مانند دانشگاه نیست که درخواست‌های صنفی از طریق «تجمعات سلف‌سرویسی» به نتیجه برسد؛ بلکه ساختاری کاملاً سنتی و حساب‌شده دارد و سلسله‌مراتب آن باید به دقت رعایت گردد. …
ما میراث‌دار روش اجتهادی هزار ساله‌ایم و افتخار حوزه علمیه شیعه، پویایی و کمال‌جویی و تحول‌خواهی بوده است. همین تحول‌خواهی است که موجب شده بیش از هزار استاد در بخش عالی و خارج مشغول تدریس باشند و هزاران دانش‌پژوه را پدرانه زیر بال علمی و عاطفی خود بگیرند. …
شفافیت مسائل مالی پس از رحلت مراجع تقلید از طریق اعلام رسمی پایان دریافت وجوهات یکی از اصلی‌ترین وظایفی است که بر عهده‌ی آنان است تا از این طریق، بیش از گذشته اعتماد مقلدان را جلب کنند. چنانچه این اقدام با سستی یا بی‌توجهی دفاتر مواجه شود، قطعا به کلیت سازمان حوزه‌های علمیه و نهاد تشیع ضربه وارد می‌کند. …
از نشانه‌های جریان سنتی تلاش در تمایز با دیگر ادیان ومذاهب است که عملاً بر منازعات مذهبی می‌افزاید؛ اما نشانه‌ی جریان جدید، تلاش در جهت تقریب و تلطیف فضاست؛ تا از دل این کاهش منازعات، امکان تبلیغ و ترویج عقلایی مذهب فراهم گردد …
سلوک رفتاری عالمان قدیم را دارد و از شهرت و ایجاد دستگاه و تشکیلات گریزان است. با وجود این‌که به گفته‌ی فرزند ارشدش خاطرات نابی از حوزه و اساتید بزرگش دارد، اما به‌سختی تن به مصاحبه یا مکتوب‌کردن آن‌ها می‌دهد. همه‌ی کسانی که به دیدارش می‌آمدند را یکسان احترام می‌کرد؛ حوزوی و غیرحوزوی. …
همه حقوق مادی و معنوی این سایت، متعلق به مباحثات است. بازنشر مطالب مباحثات با ذکر منبع، مجاز است.
