برخی از روحانیون اما بر آن شدهاند تا علاوه بر مرام طلبگی به اشتغال دیگری نیز روی بیاورند. از این گونه موارد انگشتشمار وجود دارد که علاوه بر مشی طلبگی، به اشتغال دیگری نیز گرایش یافتهاند. نقل است که مرحوم علامه طباطبایی پس از اینکه در نجف اشرف مشغول به تحصیل بوده، به دلیل عدم دریافت مقرری، به تبریز بازمیگردد و مدت ده سال به کشاورزی میپردازد. ادامه …
اینکه در فضای حوزوی قم، غالباً برای بانوان مجال حضور در نشستهای علمی، سمینارها، کرسیهای نظریهپردازی و… وجود ندارد، جدید نیست؛ اما در جلسهای که عنوان امیدبخش «بازخوانی فقه سنتی در مواجهه با رخدادهای روز» را یدک میکشد و با حضور شخصیتی که کمابیش به بازخوانی فقه سنتی شناخته شده، تکرار چنین مسألهای، اصل «بازخوانی فقه سنتی» را با تناقض درونی مواجه نموده است. ادامه …
به باور نویسنده مسأله امروز جامعه ایرانی «دوگانهی حجاب اجباری و حجاب اختیاری» نیست؛ بلکه سیاسیشدن حجاب در عرصه اجتماعی است که تا این حد مسألهساز شده است. در این شرایط بهنظر میرسد حاکمیت و مردم هر دو در «سیاستزدایی از حجاب و پوشش اجتماعی» همدل و همداستان باشند. بازنگری در خطمشی حجاب میتواند دلالت ثانویهی آن را که به امر سیاسی معطوف بود کاهش دهد و پوشش اجتماعی را از نماد سیاسی به نماد فرهنگی بازگرداند. ادامه …
عملاً طلاب حوزههای علمیه و حتی اساتید هیچ سهمی در انتخاب مدیران و تعیین سیاستهای کلی و حتی مسائل جزئی اجرائی حوزههای علمیه ندارند و جالب اینجاست که این روند تشکیلاتی تا کوچکترین مدرسه علمیه شهرستانها نیز جاری است. در کنار همهی این مسائل، برخی باورهای اعتقادی مانند ولایت مدیر مدرسه بر کلیهیامور عملاً حالت تقدس به تصمیمات و رفتارهای مدیران میدهد و هرگونه انتقاد، مذموم تلقی میشود. ادامه …
همانگونه که آن زمان مبارزه با استبداد مستلزم تحمل رنج و آزارهای زورمداران بود، امروز نیز مبارزه بر ضد تبعیض و بیعدالتی و جهاد برای اقامه قسط، مستلزم تحمل طعن اصحاب ثروت و بیبهرهماندن از مواهب مادی است و با همایشهایی در تالارهای اشرافی، با هدایای فاخر و اطعمه لذیذ قسط اقامه نمیشود. ادامه …
هرجا که امروز اصلاحطلبان از یک حرکت افراطی، خشن، غیرمنطقی و غیردموکراتیک در سالهای پس از انقلاب سخن میگویند، قبل از همه رد پا و بلکه نقش تأسیسی خودشان در میان است که باید در مقالی دیگر به این مسأله پرداخت و اتفاقاً در همین موضوعِ مواجهه خشن و غیرمنطقی با حجاب، یکی از بدترین برخوردها را جناب موسوی تبریزی بهعنوان دادستان کل وقت در سال ۶۱ با مقوله بدحجابی و بدحجابان داشته است. ادامه …
حذف شرط «مرجعیت» در تعیین «ولی فقیه»، فارغ از پیامدهای سیاسی، پیامی تأملبرانگیز برای حوزههای علمیه داشته که بهنظر میرسد تا کنون چندان به آن توجه نشده است. چرا مرجعیت که عالیترین مقام علمی و متنفذترین جایگاه حوزوی است، از شروط لازم و ضروری ولایت امر مسلمین محسوب نمیشود؟ و اساساً مرجعیت نه بهمعنای نهاد دینپژوه، که به معنای یک جایگاه متنفذ اجتماعی منسوب به دین، منهای کارآمدی در اداره امور مسلمین چه تعریفی قابل دفاعی میتواند داشته باشد؟ ادامه …
غایت و هدف دینداری را میباید برگزید. نمیباید دین و دینداری را در تمسک به اموری معرفی کرد که با عقل زمانه کمتر سازگاری دارد. پاینهادن در عرصهی عمومی، اشباعِ عقلِ جمعی را نیز میطلبد. میتوان به دستاوردهای جدیدِ امروزین به دیدهی عنایت نگریست و همچنان بر مرام دینی مقیّد بود. مرحوم شیخ مفید قرنها پیش متدیّنان را هشدار داده بود که «جماعتی از شیعیان که دیانت آنها از روی تقلید و بدون تأمل است… شایستهی خلود در جهنم میباشند». وی حتی معتقد بود: «امام غائب(عج) از آن جهت تا کنون ظاهر نشده است که میداند اعتقاد بیشترین پیروان او مبتنی بر تقلید است و بر چنین مردمی نمیتوان اعتماد کرد». ادامه …
علمای بزرگ حوزه همواره بر طبل استقلال مالی حوزههای علمیه از دولتها و حاکمیتها کوبیده و آن را سبب «مفتوح اللسان» بودن این مراکز علمی و دینی در مناسبات مختلف و در نقد حاکمیتها قلمداد میکردند. اما نقطه قوت مباحث علمای سلف، اتکا به وجود موقوفات فراوان برای مدیریت مالی حوزههای علمیه بود؛ نمونه بارز آن همان داستان معروفی است که سفیر انگلیس برای جلب نظر مرحوم شیخ انصاری در نجف خدمت ایشان شرفیاب شد. ادامه …
چندی پیش و همزمان با آشوبهای خیابانی، فیلمی از سخنرانی حجت الاسلام سید حسین شیرازی فرزند آیتالله سیدصادق شیرازی در شبکههای اجتماعی منتشر شد که وی با توهینهای فراوان از دفاع مقدس و ولایت فقیه سخن گفته و آنها را نفی میکند. وی در بخشی از سخنانش میگوید: ولایت فقیه همان سخن فرعون است. به خدای بلدمرتبه قسم ولایت فقیه دقیقاً و مو به مو همان «أنا ربکم الاعلی» است. ادامه …
