مباحثات

رسانه فکری تحلیلی حوزه و روحانیت
نگاهی به تفاوت‌ مبانی پژوهشی در تحقیقات فقهی و پژوهش‌های آکادمیک

عدم توجه به این تفاوت‌های بنیادین در هنگام برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری‌های پژوهشی در حوزه علمیه، می‌تواند منجر به آسیب جدی به جریان تحقیق و پژوهش در حوزه علمیه گردد؛ به خصوص که این تغییر و تحولات، معمولا به انتقال کامل محسّنات روش‌های پژوهشی آکادمیک به تحقیقات حوزوی نشده و چنانکه در دیگر سیاست‌گذاری‌های اخیر حوزوی قابل مشاهده است، به تحولاتی پوسته‌ای و فرمی محدود خواهد شد و آثار حوزوی را از عمق و غنای همیشگی خود خالی خواهد کرد. ادامه 

پرونده پژوهش در حوزه/ ۶

حجت الاسلام والمسلمین محمدکاظم شمس: مهمترین معضلی که داریم این است که علی‌رغم همه کارهایی که شده، یک مقدار توحیدمان ضعیف شده است و هدفمان را گم کرده‌ایم. آقای شوشتری، ‌صاحب «قاموس الرجال»، بدون امکانات و یک‌تنه این کار بزرگ را انجام داده است، ولی ما این مؤسسات را درست کرده‌ایم و به تعبیر آقای رحیم‌پور ازغدی ساختمان درست کرده‌ایم، بعد طبقه چهارم سرویس می‌دهد به طبقه دوم و طبقه دوم سرویس می‌دهد به طبقه ششم و همین طور طبقه طبقه دور هم می‌گردند. ادامه 

پرونده پژوهش در حوزه/ ۵

حجت‌الاسلام والمسلمین رضا مختاری: تنها کسی می‌تواند ادعای پیشرفت کند که بر بنایی که گذشتگان چیده‌اند، چیزی افزوده باشد. یا کسی درباره ارث زوجه مقاله نوشته است، ولی اصلا به رساله‌های علمای قدیم توجه نکرده است. خیلی وقت‌ها مدتی از عمر در راهی تلف می‌شود که قبلا جوابش داده شده است. پس مهمترین ضعف به نظر من، صفرپژوهی است. کار تحقیقی نباید از ابتدا شروع شود، بلکه باید ناظر به سخن علمای پیشین هم باشد. ادامه 

پرونده پژوهش در حوزه/ ۴

طلبه‌ای که ۱۲-۱۰ سال در حوزه درس خوانده، باید پایان‌نامه سطح سه را بنویسد، اما حتی نمی‌داند باید از کجا شروع کند و چه کاری باید انجام دهد. همین مساله باعث شده است عده بسیاری از طلبه‌ها از خیر نوشتن پایان‌نامه بگذرند؛ پایان‌نامه‌هایی که می‌تواند سرمایه علمی مغتنمی بر تولیدات حوزه علمیه باشد. ادامه 

پرونده پژوهش در حوزه/ ۳

تحقیقات کتابخانه‌ای گروه متولی تدوین سند استاندارد تعریف پژوهش، به این جمع‌بندی رسیده بود که پژوهش یعنی «تلاشی روشمند برای پاسخ به مسأله». ولی همین تعریف وقتی به دانشوران و صاحب‌نظران حوزوی عرضه و نظر آن‌ها در این باره گردآوری شد، نهایتا «مسأله» از تعریف استاندارد پژوهش خارج شد و «فرایند تولید دانش» به عنوان تعریف استاندارد پژوهش به تصویب رسید. ادامه 

پرونده پژوهش در حوزه / ۲

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی مهدوی‌راد: لازم است مجلات نقد گسترش پیدا کند و به درستی میراث شکل گرفته و نشر یافته نقد شود. من در جائی نوشتم که کاش خود مؤلفان و پژوهشگران کارهای خود را نقد کنند و در مجلات علمی منتشر کنند. به تعبیر مرحوم باستانی پاریزی همه بنشینیم خود را مشت و مال دهیم. ادامه 

پرونده پژوهش در حوزه/ ۱

اهتمام ایشان به امر پژوهش به گونه‌ای است که عنوان می‌کنند «آن کسانی که در دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقی، مراکز علمی را می‌خواهند از علم و از تحقیق و پژوهش دور کنند، برای دشمن کار می‌کنند، دشمن بیشترین جایزه را حاضر است به این افراد بدهد.» با این دغدغه‌مندی و رویکرد است که آیت‌الله خامنه‌ای به بحث از تحقیق و پژوهش نظر می‌کنند. مسأله پژوهش‌های حوزوی اما یکی از مواردی است که ایشان بر آن انگشت تاکید نهاده‌اند و اسلوبی را نیز عرضه داشته‌اند. ادامه 

فقه در حوزه نجف؛

این سطور به مروری سریع بر آثار چهره‌های سرآمد عرصهٔ فقه اکتفا می‌کند. البته به خاطر ضیق مجال، از ذکر نام ده‌ها تن از فقهای بزرگ و تلاش‌هایشان در دو قرن اخیر و خصوصاً در دوران معاصر که دوران اوج شکوفایی نگارش‌های فقهی بوده، چشم پوشیدیم و به مروری تاریخی بر برخی چهره‌های بزرگ تاریخ فقه و نکاتی که در این میان وجود دارد اکتفا کردیم. ادامه 

یادداشت وارده: به بهانه انتقادات اخیر برخی بزرگان حوزه از افت علمی حوزه‌ها

مدت‌هاست «پژوهش‌محوری» عملاً تبدیل شده است به تلاشی برای تربیت نسلی از طلاب که به خاطر ضعف شدید نظام آموزشی رسمی حوزه هرچند بهره بسیار نازلی از علم برده‌اند، اما در پدید آوردن نوشته‌هایی منطبق بر آخرین شیوه‌های نگارش مقالات در «المجلات العلمیة الپژوهشیة» بسیار چیره گشته‌اند. ادامه