معاویه به لحاظ هوش و نبوغ سیاسی در تاریخ کم‌نظیر است. او، هم بزرگترین آرزویش این بود که با علی دربیفتد و هم وحشت داشت از این تقابل؛ این دوگانگی در جاهای مختلف ظهور کرد. در ترور امام، دست خود معاویه در کار بود و این را طوری طراحی کرده بود که خودش و عمروعاص هم آسیب ببینند. معمولاً مقدسین ابزار همین شیاطین می‌شوند. این مسأله‌ای طبیعی است در تاریخ. …

حتی معاویة بن ابی سفیان که از جمله دشمنان به‌نام و قسم خورده‌ی امیر مؤمنان علی(ع) بود وسالیانی متوالی سبّ آن حضرت می‌کرد ـ بلکه دستور سبّ آن حضرت را بر بالای منابر داده بود ـ همان سخن ابن عباس را مکرر به زبان می‌آورد و می‌گفت: «هیهات که دیگر زنان، شخصیتی چون علی بزایند». …

اگر یک حادثه کوچکی در یک گوشه‌ای از کشور اتفاق افتاد، هیچ ترسی نباید به خود راه داد. مرحوم کاشف‌الغطا می‌گوید: وجود مبارک امیرالمؤمنین از حسین بن علی شجاع‌تر بود؛ حسین بن علی روز روشن مسلحانه وارد میدان شد؛ اما امیرالمؤمنین با دست خالی به جای پیغمبر خوابید؛ در حالتی که چهل شمشیردار آمدند که او را تکه پاره کنند. اما همین علی می‌گوید در شب جنگ بدر دیدم وجود مبارک پیامبر از سر شب تا صبح، کنار یک درخت دارد با خدا زمزمه می‌کند؛ گویا اصلاً فردا جنگی نیست. …

یکی از خصوصیات مهم نهضت پانزده خرداد این بود که برخلاف عموم حرکت‌ها و مبارزه‌های قبل، هدف اصلی را نشانه گرفته بود و شاه را مقصر اصلی می‌دانست. پیش از این نهضت، سیاستمداران و مبارزان سیاسی یا جرأت مخالفت با اصل رژیم سلطنتی را نداشتند. آنان درصدد بودند تا با انتقاد از دولت و با قوانین انتظامی، آزادی‌هایی کسب کنند و روزنامه و نشریه‌ای داشته باشند و بتوانند نمایندگانی به مجلس بفرستند. …