الآن عملاً جنگ تئوریک خلافت و امامت در ایران شروع شده است. خلافتیها (مثل آقای هاشمی) میگویند احکام اولیه بماند و شورای فقها فتوا بدهد؛ اما امامتیها (مثل آقای مصباح) میگویند ولایت فقیه میتواند در احکام اولیه هم دست ببرد؛ ولایت مطلقه به همین معناست. عرفان امامتی که رویکرد غالب در حوزهی مشهد است، از اخباریگری زمان صفویه شروع میشود و به مکتب تفکیک و انجمن حجتیه میرسد. ادامه …
ایجاد «نظم اجتماعی» و «وحدت رویه در عملکرد اشخاص حقیقی و حقوقی» دو هدف مهم در وضع قانون است. ناظر به این دو کارویژه چه فتوایی میتواند معیار قانونگذاری قرار گیرد؟ به دلیل اختلاف فتوا در میان فقها و نیز بنابر سیره عقلا – حداقل در امور اجتماعی – رأی «شورای فقها» برای سامان جامعه اسلامی اقرب به واقع است تا رأی «یک فقیه»؛ حتی اگر آن فقیه اعلم باشد. ادامه …
اگر شورای نگهبان بخواهد در مورد مطابقت و عدم مطابقت قوانین با شرع اظهار نظر کند، از دو حیث باید مورد توجه باشد: یکی وظیفه خود شورای نگهبان از حیث اینکه احد المکلفین است و بر او افتا جایز نیست. دیگر اینکه اظهارنظرش تنها ناظر به حل مشکل خودش نباشد؛ بلکه ناظر به حل مشکل آنهایی که قانون میخواهد در حقشان اجرا شود هم باشد. ادامه …
سید مرتضی ویژگیها و امتیازات مهم و منحصربهفردی دارد؛ از جمله شرافت خاندان، ریاست عامهی شیعیان، جامعیت علمی، مقبولیت میان شیعه و سنی، آزادی کلام و ابتکار در تألیفات و مباحث علمی. سید بحرالعلوم دربارهی او میگوید: «… ذوالمجدین و صاحب الفخرین و ریاستین؛ و المروج لدین جده سید الثقلین فی المئة الرابعه… سید العلما الأمة و أفضل الناس جمع من العلوم ما لا یجمع أحد». آنوقت شخصیتی بهاین عظمت هنگام وفات فرمود: «اگر من به لحاظ تقوی فقیر هستم… ادامه …
آیتالله صافی گلپایگانی بر این باور است که بانکداری با مسألهی ربا عجین است و جوامع اسلامی باید از آن دوری کنند. آیتالله مکارم شیرازی ضمن نپذیرفتن این رأی، مواردی را بر ضرورت بانکها برمیشمرد. آیتالله گرامی معتقد است اسلام با مالکیت خصوصی بهمعنای سرمایهداریِ وسیعِ روز مخالف است. آیتالله موسوی بجنوردی در زمینهی بانکداری بر این باور است که ربا امروز موضوعیتی ندارد؛ چون پول زمانی دارای ارزش ذاتی بود؛ اما امروز چنین ارزشی ندارد. ادامه …
در طول قرنها تاریخ فرهنگ اسلام، شیعیان پیشتاز و یکهتاز در حفظ حدیث پیامبر(ص) و عترت (ع) بودند؛ درحالیکه خلفا به اسم اسلام از نوشتن و یادداشت کردن بهشدت منع میکردند؛ بلکه آن را میسوزاندند و از بین میبردند و محدثان را تهدید و حبس می کردند. ولی امیرالمؤمنین(ع) و خاندان گرامیش طبق امر رسول اکرم(ص) و با کمال قوت با این بدعت معارضان حدیث و دشمنان دین، مقابله میکردند و حدیث ناب محمدی را از ابتدا حفظ و منتشر میکردند. ادامه …
نفس این سخن که برخی از کتب موجب نحوست میشوند، نوعی «حقه تبلیغاتی» است که استبدادی ظریف را در دل خود دارد و هدف آن محاصره و منع انتشار افکاری است که در برخی محافل و مجامع مقبول یا خوشآیند نیستند. معروف است که معتقدین به فلسفه و عرفان در ایران و دیگر مناطق – بهویژه از قرن دهم به بعد – مورد آزار و اذیت قرار گرفتند؛ طوری که شاغلین به این علوم مجبور شدند از مواضعشان عقبنشینی کنند، یا در خفا به تحصیل آن بپردازند، یا به هند مهاجرت کنند. ادامه …
نویسنده درصدد نقد و درنهایت رد نظریهی شهادت پیامبر(ص) بود. لحن مقاله قدری تند بود؛ اما لحن منتقدین هم تند و گزنده بود. در بحثها و نقدهایی از این جنس، حواشی بر علمیت و استدلال، تفوّق دارند؛ بهعبارت دیگر استدلالات علمی هم درخدمت اثبات برخی حواشی هستند؛ اصلاً قبل از ورود به بحث تکلیفمان با طرف مقابلمان روشن است؛ اگر از ما تعریف هم کند باز هم نقدش میکنیم؛ چون با کلام کاری نداریم؛ با صاحب کلام کار داریم. ادامه …
حفظ نظام سیاسی معنای مستقلی در عرض حفظ نظام اجتماعی نیست، بلکه در طول آن است و طریقی برای حفظ نظام عام اجتماعی است و ادلهای هم که فقهای ما به عنوان قاعده از آن بحث کردهاند، تمام یا دستکم عموم آن ادله، ناظر به حفظ نظام معیشت و حفظ همان نظام عام اجتماعی است. ادامه …
اطلاعات ناقد محترم در مورد متدولوژی غربی و رویکرد شرقشناسان در مطالعه اسلام و مطالعات مربوط به خاورمیانه، سطحی و خام است. ظاهراً ایشان از میان شرقشناسان، فقط ادوارد سعید را خواندهاند؛ آنهم احیاناً از روی نسخههای ترجمهشدهاش. جریان روشنفکر ما در ایران کی قرار است عادت بدش را در خواندن منابع دست دوم و دست سوم کنار بگذارد؟ ادامه …